خوشه صنعتی

سهم بزرگی از اقتصاد و اشتغال کشورهای درحال توسعه مربوط به صنایع کوچک و متوسط است که صنعت پلاستیک هم یکی از این صنایع به حساب می آید و برخورداری از یک الگوی توسعه برای این صنایع می تواند راهگشای توسعه آن گردد. لذا هدف از انجام این پژوهش، ارائه الگوی توسعه خوشه صنعتی پلاستیک با استفاده از رویکرد کیفی می باشد. روش پژوهش به لحاظ ماهیت داده از نوع کیفی و روش تحلیل محتوا است. مشارکت کنندگان پژوهش را مدیران، اساتید و صاحبان مشاغل واحدهای پلاستیکی به تعداد 12 نفر پس از اشباع نظری و به صورت هدفمند معیاری تشکیل می داد. گردآوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند و تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق تکنیک مضمون انجام شد. نتایج نشان می دهد شاخص های توسعه خوشه صنعتی پلاستیک ایران شامل «تأمین مواد اولیه (ایجاد و شناسایی واحدهای بازیافت؛ مرکز تهیه، تأمین و توزیع مواد اولیه؛ تشکیل شبکه تامین مواد اولیه)»، «تأمین ماشین آلات(طراحی و قالب سازی؛ بهره مندی از تکنولوژی های نوین؛ حمایت از تولید تکنولوژی های داخلی)»، «توسعه فروش و صادرات(بازاریابی؛ کیفیت کالا؛ برندسازی)»، «نهادهای دولتی (حمایت قانونی؛ همکاری؛ حمایت مالی)»، «ارائه دهندگان خدمات کسب و کار(خدمات پس از فروش؛ آموزش نیروی انسانی؛ مسئولیت پذیری)» و «مدیریت شرکت(برخورداری از دانش فنی و تخصصی؛ مدیریت زمان؛ برنامه ریزی؛ مهارت ارتباطی؛ اثرگذاری و نفوذ)» است. استفاده و پیاده سازی شاخص ها و مضامین شناسایی شده در صنعت پلاستیک می تواند توسعه و صادرات محصولات این صنعت را در منطقه به همراه داشته باشد.

تجربه و مطالعات قبلی نشان می دهد که رشد و توسعه صنایع بدون طراحی و اجرای استراتژی مناسب امکان پذیر نمی باشد. بر همین اساس هدف اصلی این مقاله شناسایی عوامل موثر بر رشد و توسعه خوشه صنعتی آب معدنی در استان چهارمحال و بختیاری می باشد. در راستای هدف اصلی مقاله سه  فرضیه مطرح شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مدیران، سرپرستان و کارشناسان فروش، تولید و بازاریابی شرکت های فعال آب معدنی در استان چهارمحال و بختیاری و نیز کارشناسان اقتصادی استان می باشد. گردآوری داده های اولیه به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختار یافته می باشد. همچنین این داده ها به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی ها نشان می دهد اتخاذ رویکرد گسترش صادرات، حمایت های دولتی و ایجاد زیر ساخت های اولیه واحد صنعتی در رشد و  توسعه خوشه صنعتی آب معدنی  تاثیر دارد.

تحقق نوآوری بعنوان عامل بقا و پیشرفت در محیط متغیر امروز به دلیل ریسک و هزینه بالا و توزیع دانش و قابلیت های مورد نیاز آن بین بازیگران مختلف، مستلزم تعامل، همکاری و مشارکت است. درخصوص ماهیت و نحوه تعامل سازمان ها در حوزه نوآوری، طی حدود یک قرن اخیر مفاهیم مختلفی شکل گرفته است که هریک رویکرد، کارکرد و هدفی متفاوت دارد. نظر به اهمیت تمیز این مفاهیم نزد پژوهشگران، سیاستگذاران و دست اندرکاران حوزه نوآوری، این مقاله، با مرور نظام مند و تحلیل هم واژگانی، ضمن بررسی سیر تطور مفاهیم مرتبط با این موضوع و مفاهیم و اصطلاحاتی که در رابطه با این مفهوم شکل گرفته و توسعه یافتند، به شناسایی تمایزات آن ها به لحاظ رویکرد، ماهیت، کارکرد و کانون تمرکز می پردازد. براساس نتایج این پژوهش، سه عنصر نگاه سیستمی، نزدیکی جغرافیایی و شبکه سازی را می توان به عنوان ارکان اصلی شکل گیری این مفاهیم برشمرد که البته میزان گرایش به این سه عنصر در مفاهیم مختلف همکاری در نوآوری متفاوت است. علاوه بر این، براساس عناصر یادشده، می توان مفاهیم را در سه دسته نگاه سیستمی، نگاه مکانی و نگاه شبکه ای دسته بندی کرد. حرکت از مفاهیم اولیه همچون نزدیکی و قرابت جغرافیایی به مفاهیم شبکه سازی و موضوعاتی اعم از تاب آوری و پایداری ضمن آنکه به نوعی دلالت بر توسعه مفهومی همکاری در نوآوری دارد، می تواند ابزاری برای سنجش سطح بلوغ میل به مشارکت در نوآوری باشد.