پسماند بیمارستانی

پسماند بیمارستانی به دلیل خطرهای بالقوه ای که دارد هم سلامت بشر را تهدید می کند و هم باعث صدمه دیدن و آلودگی محیط زیست می شود. این تحقیق سرِ آن دارد که وضعیت مدیریت پسماند بیمارستانی در کشور را برحسب سطح توسعه اقتصادی و بهداشتی استان ها بررسی کند. چهارچوب نظری تحقیق مبتنی بر نظریه جامعه مخاطره آمیز اولریش بک است. به باور بک، ما در جامعه ای زندگی می کنیم که با مخاطره، به ویژه مخاطره هایی از جنس بوم شناختی و زیست محیطی شناخته می شود. در این تحقیق، برای جمع آوری داده ها از نتایج پژوهش های انجام شده در سراسر کشور در فاصله 1384-1391 درباره مدیریت پسماند بیمارستانی استفاده شد. داده ها با استفاده از برنامه اس. پی. اس. اس. تجزیه و تحلیل شدند. براساس نتایج تحقیق، بین رتبه اقتصادی استان ها و متغیرهایی مثل سرانه زباله بیمارستانی، میزان زباله عفونی و کیفیت مدیریت پسماند رابطه معنی داری به دست نیامد. بین دسترسی به شاخص های بخش بهداشت و درمان و مدیریت پسماند در دو بخش تفکیک و نگهداری پسماند رابطه وجود داشت و با دسترسی به این شاخص ها کیفیت مدیریت پسماند بهبود یافت، ولی در بخش دفع پسماند رابطه معنی داری به دست نیامد. بنابر یافته های ما، جامعه ایران را فارغ از سطح توسعه یافتگی می توان جامعه ای مخاطره آمیز دانست. مدیریت پسماند بیمارستانی معضل زیست محیطی مهمی به شمار می رود که مغفول مانده و نیازمند برانگیخته شدن حساسیت تصمیم گیرندگان و مسئولان است.

در بیمارستان ها طیف وسیعی از زباله تولید می شود. زباله های حاصل از بخش های اداری و آشپزخانه از نوع مواد زاید خانگی است و زباله های ناشی از اتاق عمل کاملاً عفونی بوده و مواد زاید خطرناک به حساب می آیند. به عبارتی حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد پسماندهای تولیدی در بیمارستان ها، شبه خانگی (معمولی) و ۱۰ تا ۲۵ درصد پسماندهای خطرناک محسوب می شوند. هدف از مطالعه حاضر شناسایی عوامل مؤثر در مدیریت پسماندهای ویژه درمانی به منظور تجزیه وتحلیل این عوامل و تعیین اثرگذارترین آن ها جهت بهبود کیفیت مدیریت این گونه پسماندها بوده است. ارزیابی های انجام شده بر اساس تکنیک دلفی فازی و استخراج اطلاعات مربوط به پرسشنامه های جامعه آماری ۳۵ نفری از خبرگان حوزه مدیریت پسماند با ضریب آلفای کرونباخ ۸۸۲/۰ بوده که طبق یافته های پژوهش از ۴۵ شاخص تأثیرگذار شناسایی شده، خبرگان بر روی تأثیر ۱۲ شاخص اصلی اجماع کامل داشتند که جهت مدل سازی مدیریت این گونه پسماندها به کارگیری شوند. طبق رتبه بندی صورت گرفته شاخص «میزان بودجه اختصاصی به برنامه های آموزشی در بیمارستان» با درصد اجماع ۹۲ درصد رتبه اول را در این بخش داشته و تأثیرگذارترین شاخص در مدیریت پسماندهای بیمارستانی می باشد. «میزان بودجه اختصاصی به مدیریت پسماندهای بیمارستانی»، «میزان بودجه اختصاصی به نظارت های دوره ای بر عملکرد مراکز تولیدکننده»، «تعداد اتوکلاوهای فعال در مراکز درمانی موردقرارداد» به ترتیب با درصد اجماع های ۸۹، ۸۸ و ۸۶ درصد در رتبه های بعدی قرار دارند و شاخص جمعیت نیز با درصد اجماع ۷۷ درصد در رتبه آخر قرار گرفته است.