بررسی و تحلیل

یکی از موضوعات اصلی بلاغت، استعاره است؛ مبحثی که همیشه ذهن بلاغیون را به خود معطوف کرده و محققان این حوزه به پژوهش در جوانب آن پرداخته اند. این روند در روزگار ما پویاتر شده و پژوهشگران از چشم اندازهای متفاوتی بدان توجه کرده اند. پژوهش در جوانب استعاره نشان می دهد محققان اضلاع آن را گاه با دیگر مباحث بلاغی در هم آمیخته اند و گروهی نیز بی توجه به موضوع، نظر دیگران را تکرار کرده اند. ازجمله مباحثی که در این حوزه با دیگر موضوعات درآمیخته، استعاره تمثیلیه است. در بسیاری از کتب بلاغی این مبحث را با تشبیه تمثیل آمیخته و حتی یکی دانسته اند. در این پژوهش ضمن تبیین تمثیل، تشبیه تمثیل و استعاره تمثیلیه، به نقد، بررسی و تحلیل این دو موضوع در کتب بلاغی پرداخته ایم و نشان داده ایم که هرچند این دو حوزه ممکن است در مؤلفه هایی با هم اشتراک داشته باشند، برخلاف تصور برخی از پژوهشگران بلاغی، این دو قلمرو کاملاً از یکدیگر مجزا هستند.

وظیفه اصلی بررسی های بینامتنی کشف لایه های آشکار و پنهانی است که در شکل گیری یک اثر ادبی تأثیر داشته اند و شاعر یا ادیب در غنی ساختن اثر خود از آن ها سود جسته است. منظومه حماسی و بلند «کربلاء» سروده شاعر معاصر لبنانی «سعید العسیلی» از جمله حماسه های مهم و درخور توجه ادبیات معاصر عربی به شمار می رود. عسیلی در سرایش این منظومه که بالغ بر 6000 بیت می باشد از آبشخورهای متنوع فکری، ادبی و تاریخی بهره برده است. مقاله حاضر می کوشد به روش توصیفی-تحلیلی و از طریق بررسی بینامتنی مهمترین عناصری که در ساختار یا مفاهیم شعری این منظومه مؤثر بوده را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد؛ در یک نگاه کلی می توان گفت این منظومه حماسی با قرآن، نهج البلاغه، اشعار شاعران کلاسیک و معاصر عربی و امثال و حکم مشهور، روابط بینامتنی دارد و این روابط در هر سه صورت «اجترار»، «امتصاص» و «حوار» جلوه گر شده است که نشان از گستره معلومات ادبی شاعر و مهارت شعری وی دارد.

استعاره بخش جدایی ناپذیری از فرآیند تفکر در انسان است. خشم نیز یکی از هیجان های قدرتمند در وجود آدمی است که پیامدهای مثبت و منفی زیادی به همراه دارد. تبیین خشم موضوعی است که نظر بسیاری از علمای اخلاق، اندیشمندان و روان شناسان را به خود معطوف داشته است و هرکدام دیدگاه هایی در این زمینه دارند. مولوی شاعر اندیشمند و خوش ذوق و بیان در اشعار خود ابعاد گوناگونی از خشم را برای مخاطبان خود بیان می دارد. این مقاله با هدف بررسی خشم در مثنوی مولوی با تکیه بر نظریه استعاره مفهومی لیکاف پاسخ گوی این سؤالات است: چه تصاویری حول محور خشم شکل گرفته است؟ استعاره های مفهومی خشم در مثنوی مولوی کدامند؟ دلایل خشم و راهکارهای آن در مثنوی مولوی چگونه تبیین شده است؟ نتایج خشم و نشانه های بروز آن کدامند؟ روش تحقیق، تحلیل محتوایی است که تمام مثنوی مولوی با موضوع خشم مورد بررسی قرار گرفته است. بحث اصلی چهار محور دارد که در آن استعاره های مفهومی در ارتباط با فیزیولوژی خشم، تصویر خشم، دلایل خشم و راه های درمان آن و نتایج خشم در مثنوی مولوی مورد تحلیل قرار گرفته است.

از زمان اختراع سینما در دهه 1890، همواره فیلم به عنوان یکی از منابع آموزش، به ویژه آموزش زبان مورد توجه بوده است. پیشرفت های فناورانه قرون بیستم و بیست و یکم، عرصه های مختلف زندگی از جمله آموزش و به خصوص آموزش زبان دوم را تحت تأثیر قرار داده است. چنین تأثیری جنبه های گوناگون آموزش زبان همچون شنیدن، خواندن، نوشتن، دستور زبان، تلفظ و... را دربرمی گیرد؛ همچنین فنّاوری روزگار ما، ابزار آموزش زبان را تنوع بخشیده است، به گونه ای که هر روز با ابزار جدیدی در عرصه آموزش زبان روبه رو هستیم، ولی با وجود چنین تنوعی هنوز فیلم های سینمایی جایگاه خاصی در آموزش زبان دوم دارند. پژوهش حاضر براساس بررسی استقرائی تجربی تدریس زبان دوم (زبان فارسی) در کشورهای کره جنوبی و چین در پی آن است که به این پرسش پاسخ دهد که چرا با وجود تنوع روش ها و ابزارهای آموزشی، فیلم های سینمایی توانسته اند جایگاه خود را در فرایند آموزش زبان دوم تثبیت کنند و به عنوان یکی از منابع آموزش زبان دوم مورد توجه باشند. نتیجه پژوهش نشان می دهد مؤلفه هایی سبب شده است با وجود تنوع دیگر ابزارهای آموزشی، فیلم های سینمایی هنوز هم به عنوان یکی از منابع اصلی آموزش زبان دوم، جایگاه خود را تثبیت کند؛ از جمله این مؤلفه ها عبارت است از: 1. همسانی و شباهت فیلم سینمایی با زندگی واقعی (واقع نمایی)؛ 2. همزمانی جنبه های شنیداری و دیداری؛ ۳. توجه به جنبه های فرهنگی؛ 4. آموزش با کمک حرکات بدن و ژست؛ 5. توان حدس ساختارهای زبان براساس موقعیت؛ 6. توجه به موقعیت های کاربردی زبان؛ ۷. کاربرد همزمان زبان معیار و زبان روزمره و ۸. افزودن جنبه های هنری.