شبکه واژگانی

در این پژوهش به بررسی مشکلات موجود در انتخاب معادل برای دسته های هم معنای (دسمعناهای) فارس نت پرداخته شد. اهمیت این پژوهش به این لحاظ است که نتایج آن می تواند در طرحهای آینده مربوط به تکمیل فارس نت و ساخت شبکه های واژگانی دیگر یا تخصصی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به وجود سه دسته از مشکلات جهت انطباق وردنتها بر همدیگر شامل الف. مشکلات ناشی از سختی در تمایز معنایی در وردنت مبدأ ب. مشکلات ناشی از اصول حاکم بر وردنت مبدأ و منابع زبان مقصد و ج. مشکلات ناشی از تفاوتهای ذاتی بین زبان مبدأ و مقصد، به تحلیل موارد یافت شده در فارس نت پرداخته شده است. این پژوهش سعی بر پاسخ به سوالات زیر داشته است: مشکلات موجود بر سر راه انطباق دسمعناهای فارس نت با وردنت چه می باشد؟ چه مشکلاتی بسامد بیشتری دارند؟ آیا تفاوتی بین مشکلات موجود در انطباق فارس نت با وردنت و انطباق در سایر وردنتهای موجود وجود دارد؟ حجم نمونه مورد بررسی که به شکل تصادفی انتخاب شده اند 1552 دسته می باشد که شامل دسمعناهایی است که اولین عضو آن ها با حروف >ع، غ، ف و ق< شروع شده اند. مشکلات یافته شده به هشت دسته تقسیم گردیدند و بسامد و درصد هر مشکل ارائه گردید و برای حل برخی از این مشکلات راههایی پیشنهاد شد. این راه حلها می تواند در فرایند تکمیل فارس نت و یا پیش از ساخت شبکه های واژگانی دیگر یا شبکه های واژگانی تخصصی مد نظر قرار گیرد.

در پژوهش حاضر تأثیر آموزش مستقیم شبکه های فعلی زبان فارسی بر میزان پاسخ گویی زبان آموزان به پرسش های استنتاجی و جایگزینی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهشگران، ابتدا یک گروه از فارسی آموزان غیرایرانی در سطح پیشرفته را به صورت تصادفی انتخاب کردند. با برگزاری پیش آزمون، زبان آموزانی را از میان آن ها برگزیدند که از دانشِ واژگانی غنی تری برخوردار بودند. پس از تهیه 3 درس که هر یک دارای 27 شبکه فعلی پربسامد زبان فارسی بود و آموزش آن ها به روش مستقیم (آشکار) بود. در پایان هر درس یک پس آزمون (در مجموع سه پس آزمون) شامل پرسش های استنتاجی و جایگزینی اجرا گردید. درس ها به گونه ای طراحی شده بودند که فعل ها به شکل خوشه ای یا شبکه ای تدریس گردد و مدرس زبان فارسی برای هر شبکه فعلی زمان لازم را صرف نماید. پس از برگزاری آزمون ها، نمره های زبان آموزان در دو بخش پرسش های استنتاجی و جایگزینی با روش های آماری تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد زبان آموزان توانسته بودند به کمک آموزش مستقیم شبکه های فعلی زبان فارسی به پرسش های استنتاجی و جایگزینی پاسخ دهند. همچنین یافته های مقایسه پارامترها، اختلاف معناداری را بین میانگین آزمون های استنتاجی و جایگزینی نشان نداد.

مطالعات نظری زبان شناسی و تجربه عملی در فرهنگ نویسی، دو شاخه مستقل از بررسی های زبان ی اندکه هرکدام با پرسش ها و مسائل ویژه خود روبه رو هستند. هر چند در حوزه «معنا شناسی واژگانی» کار زبان شناس و فرهنگ نویس بیشترین مرز مشترک را با هم دارند، اما بیشترین همگرائی در مبحث «چندمعنایی» به چشم می خورد. در پژوهش حاضر، بررسی چندمعنایی در پیوند با مقوله واژگانی «فعل» انجام شد. همچنین داده هایی مشتمل بر حدود 500 جمله و پاره گفته در ارتباط با فعل حرکتی «افشاندن» به دست آمد. «زبان شناسی شناختی» بحث های معناشناسی واژگانی را در مرکز مطالعات خود قرار داده است. بر این مبنا، پژوهش حاضر به توصیف چند معنایی فعل «افشاندن» در چارچوب نظریه «معنا شناسی چارچوب»، «شبکه واژگانی» و «دستور ساختی» که از نظریات موردتوجه در زبان شناسی شناختی هستند، می پردازد. در بررسی چندمعنائی فعل افشاندن به منظور ایجاد تفکیک های معنائی، به طرح دو پرسش پرداخته شد: 1) مرز دو برش معنائی کجاست؟ 2) آیا بین معانی مختلف یک واژه چندمعنا ارتباط وجود دارد و این موضوع چطور می تواند در فرهنگ نویسی مؤثر باشد؟ بر پایه یافته های پژوهش، مسئله «هم معنایی» و «شمول معنایی» و وجود «شبکه معنایی» بین معناهای گوناگون یک فعل چندمعنا از جمله مبحث های زبان شناسی شناختی است. این مبحث ها در مرحله «تفکیک معانی» از کار تعریف نگاری فعل و در پاسخ گوئی به پرسش های پژوهش حاضر بسیار اهمیت دارند. در این میان، اگر تعریف نگار بتواند بیشتر از ابزار توصیفی که زبان شناسی و به خصوص شاخه شناختی در اختیار او قرار می دهد استفاده کند، کار او نظام مند تر و از خطاهای شخصی بیشتر دور می شود.