اطلس زبانی ایران

در پژوهش حاضر، مقایسه واژگانی و بررسی تنوع آن بین ترکی خلجی و آذربایجانی انجام شده است. داده های زبانی و پیکره پژوهش، مستخرج از سامانه اطلس زبانی ایران از خلجی رایج در آبادی های خلج زبان استان های مرکزی و قم بوده که در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در دست تدوین است. زبان خلجی شاخه مستقلی از زبان های ترکی تبار است که با زبان های هم خانواده خود تفاوت ها و شباهت هایی دارد و از جمله زبان های درخطر در ایران به شمار می آید. در گام نخست،1280 واژه بررسی شده در پژوهش حاضر، باتوجه به مقوله های معنایی در 7 گروهِ اصطلاحات مربوط به روابط خویشاوندی، طبیعت، اعضای بدن، حیوانات، گیاهان، خوراکی ها و اعداد دسته بندی شدند. سپس، بر اساس مبنای نظری پژوهش، این واژه ها توصیف و تحلیل و با واژه های ترکی آذربایجانی مقایسه شدند. مبنای مقایسه برای ترکی آذربایجانی، شمّ زبانی نگارنده و فرهنگ های ترکی بوده است. صرف نظر از تفاوت های آوایی و علی رغم شباهت های زیاد واژگانی بین ترکی خلجی و آذربایجانی، تفاوت های واژگانی و تنوع صوری نیز در این مقایسه مشاهده شد. همچنین، در پژوهش حاضر، چگونگی تماس زبانی خلج زبانان مناطق موردمطالعه با فارسی زبانان و ترکی زبانان روستاهای همجوار آنها نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که تماس زبانی مذکور بر اساس پیوستار مشروح در مبانی نظری پژوهش، در مواردی از نوع «شدت کم» و در مواردی نیز، از نوع «شدت زیاد» بود.