ضوابط و قوانین

حضور همه انسان چه توانمند و چه توانیاب در محیط و انجام فعالیت های حیاتی، مستلزم مناسب بودن محیط شهری و دارابودن استقلال حرکتی است. به همین دلیل در راستای برقراری عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی، نهادهای ذی ربط در سا ل های اخیر کوشیده اند، ضوابط و قوانینی در این راستا، مصوب کنند. اجرای اصولیِ مناسب سازی فضاهای شهری در جهت تسهیل حرکت افراد دارای معلولیت، نیازمند ضوابط استاندارد است. در همین راستا، هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل قوانین موجود در ارتباط با افراد دارای معلولیت می باشد. پس از بررسی قوانین، ضوابط و مصوبات، با استفاده از تحلیل محتوا قوانین و مصوبات، موضوعات اصلی استخراج و در ادامه میزان فراوانی آن ها در قوانین داخلی بیان شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد، دو موضوع "رعایت ضوابط" و "دستورالعمل مناسب سازی" بیشترین حضور را در مجموعه قوانین داشته و دو نهاد مرکز مطالعات راه و مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی و همچنین معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران و اداره کل معماری و ساختمان، ضوابط و دستورالعمل هایی را در ارتباط با بهینه سازی حضور معلولان تصویب کردند. بررسی ضوابط و دستور العمل ها نشان می دهد مهم ترین چالش و خلا در مسیر اجرای این ضوابط، عدم جامعیت قوانین و ضوابط، نبود ضمانت اجرایی مناسب و یک برنامه جامع و همچنین عدم پیش بینی منابع جهت تامین نیازهای مالی در راستای اجرای ضوابط و قوانین است که همچنان وضعیت حضور معلولین و افراد توانیاب در شهر با مشکل مواجه است.

از منظر زیست محیطی، ساختمان ها نیمی از مصرف انرژی و مواد خام در سراسر کره زمین را دربرمی گیرند و مسئول ۳۶ درصد زباله تولید شده هستند. به گزارش سازمان بهینه سازی مصرف سوخت، میزان مصرف انرژی در ایران ۲/۵ برابر استاندارد جهانی است. در این میان شهر مشهد به عنوان دومین کلانشهر ایران، همواره در حال رشد و توسعه بوده و ساختمان های کنونی نه با برنامه و قواعد خاص زیست محیطی، بلکه بر اساس ضوابط محدودی ساخته شده اند، همچنین در این ساختمان ها ایده طراحی اکولوژیکی و معماری سبز مغفول مانده است. لذا این مقاله با هدف ارتقاء سطح کیفیت ساخت و ساز، کاهش مصرف منابع و اتلاف انرژی در بخش عظیم ساختمان در کلانشهر مشهد، سعی دارد با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و  روش های گردآوری اسنادی و کتابخانه ای و بهره گیری از استانداردهای بین المللی ساختمان سبز، به تبیین جایگاه ساختمان سبز در برنامه های توسعه شهری مشهد پرداخته و خلأهای ضوابط و قوانین موجود استخراج گردد و سپس مدیریت ساخت و ساز شهری که از طریق سازمان های متولی (شهرداری و سازمان نظام مهندسی) مدیریت می شود در راستای دستیابی به ساختمان سبز، بررسی و تحلیل گردد. لذا نظرات ۲۱ نفر از کارشناسان جمع آوری و مصاحبه های صورت گرفته نحوه مدیریت شهری مشهد در راستای دستیابی به ساختمان سبز و خلأهای موجود آن استخراج شد. در نهایت ضوابط ساخت ساختمان سبز در قالب ۷۰ شاخص و چهار مرحله عمر بنا (طراحی، اجرا، بهره برداری و نگهداری) و همچنین مدل پیشنهادی مدیریتی ساختمان سبز در شهر مشهد، حاصل نهایی کار است. همچنین راهکارهای لازم در جهت کاهش آسیب های زیست محیطی ساخت و سازهای موجود شهری در قالب راهکارهای مدیریتی، آموزشی، تشویقی و فرهنگ سازی، نظارتی، تولید دانش فنی و بومی دسته بندی و ارائه شده است.