ارزشیابی کیفیت برنامه درسی

هدف پژوهش حاضر بررسی تجربیات بین المللی در زمینه ارزشیابی کیفیت برنامه درسی تربیت معلم است. روش پژوهش مروری – کتابخانه ای بوده است. یافته ها برخی تجربیات بین المللی را نشان داد که می توان از این تجربیات در دانشگاه فرهنگیان استفاده کرد. از جمله تجربیات می توان به چندین طرح یونسکو (موسسه ابتکار آموزش معلم برای کشورهای جنوب صحرای آفریقا؛ شبکه معلم آمریکای لاتین و کارائیب و...)؛ موسسه استرالیا برای آموزش و رهبری مدرسه؛ تجربه سنگاپور جهت تضمین کیفیت در آموزش معلمان،؛ شاخص های ارزشیابی سیستم های آموزش معلمان بین المللی (انگلستان)؛ سایت موسسه تحقیقاتی دانشگاه های عمومی امریکا، مکزیک و کانادا؛ شورای ملی اعتباربخشی آموزش معلمان در ایالات متحده آمریکا؛ شورای ملی ارزشیابی و اعتباربخشی هند اشاره کرد. در اکثر کشورها اعطای اعتبار مراکز تربیت معلم، به مراکزی واگذار می شود که می توانند باعث کیفیت حداکثری در سیستم آموزشی شوند، اعطای اعتبار می تواند طیف 3 تا 5 ساله را در بر داشته باشد و پس از زمان در نظر گرفته شده، موسسه تربیت معلم تحت ارزشیابی مجدد قرار می گیرد. عدم دخالت سازمان های دولتی در برنامه مراکز تربیت معلم وجود دارد و مؤسساتی ارزشیابی بیرونی را برعهده دارند. شیوه های متنوع و مختلف ارزیابی درونی و بیرونی کیفیت مورداستفاده قرار می گیرد و در برخی کشورها مؤسسات اعتباربخشی و ارزیابی کیفیت مستقل از تربیت معلم هستند.

هدف اصلی از اجرای پژوهش حاضر، تدوین عوامل، ملاک ها و شاخص های ارزشیابی کیفیت برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته دانشگاه فرهنگیان بود. این پژوهش از حیث هدف کاربردی است و با شیوه آمیخته اجرا شده است. نخست با مرور ادبیات نظری و تجربی موضوع در مطالعات پیشین و تجربیات ملی و بین المللی، مؤلفه های ارزشیابی کیفیت برنامه درسی استخراج شد. سپس به منظور شناسایی مؤلفه های مرتبط با بافت و وضعیت خاص تربیت معلم کشور و نیز مؤلفه های احتمالی مغفول در مطالعات گذشته با متخصصان حوزه ارزشیابی برنامه درسی مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. مصاحبه شوندگان از صاحب نظران حوزه مطالعات برنامه درسی کشور بودند که در همایش بین المللی سالیانه انجمن مطالعات برنامه درسی شرکت کرده بودند و از میان آنها با روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس قاعده اشباع، 8 نفر انتخاب شدند. سرانجام با تلفیق نتایج دو مرحله فوق، پرسشنامه ای محقق ساخته تدوین شد. پرسشنامه برای شناسایی مهم ترین مؤلفه های ارزشیابی کیفیت برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته، در اختیار 100 نفر از اعضای هیئت علمی رشته برنامه ریزی درسی در دانشگاه های کشور که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، قرار گرفت. یافته های پژوهش به انتخاب 12 عامل، 59 ملاک و 193 شاخص به عنوان مهم ترین مؤلفه های ارزشیابی کیفیت برنامه درسی کارشناسی پیوسته دانشگاه فرهنگیان منجر شد. وزن نسبی مؤلفه ها نیز با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی تعیین شد.