خانه های قاجاری اردبیل

دو شهر تبریز و اردبیل از جمله شهرهای قاجاری محسوب می شوند که دارای خانه های متعددی با پنجره های ارسی هستند. تعدد آن ها در بناهای قاجاری بر جای مانده، بازگو کننده اهمیت و جایگاه این آرایه تزئینی-کاربردی در دو شهر مذکور است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر نیز، شناسایی الگوی مشترک و متفاوت ارسی های دو شهر، با تکیه بر عناصر نقش و رنگ می باشد. از این رو، می توان پرسید که با توجه به همجواری دو شهر مذکور، چه تشابهات یا تفاوت های از منظر ذکر شده، در ارسی های این دو شهر، وجود دارد؟ همچنین در سیر تاریخی دوره قاجار، ارسی های دو منطقه، چه تغییرات بصری را داشته اند؟ برای دستیابی به این امر، سعی در بررسی و تطبیق نقش و رنگ ارسی ها (به عنوان مؤلفه های اصلی مورد بررسی) به علاوه تکنیک و تزئینات آنها (مؤلفه های فرعی) در دو شهر، با یکدیگر شده است. در مسیر پژوهش، تهیه مطالب، علاوه بر پیمایش های میدانی، مطالعات کتابخانه ای نیز بوده که با روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی مطالب تنظیم شده است. تحقیق حاضر نشان داد که شاخص های نقش و رنگ در دوره میانی قاجار به نسبت دو دوره قبل و بعد از خود، در هر دو شهر از منظر فراوانی و تنوع، دارای کیفیت مطلوب تر و بهتری می باشد.

منظور از جنسیت و سبک زندگی نوعی پدیده اجتماعی شده جنسیت است که روی فضای معماری تأثیر گذاشته است. هدف پژوهش این است که با بررسی جامعه آماری ارتباط بین جنسیت و معماری خانه های قاجاری اردبیل با در نظر گرفتن مکان مطبخ بررسی و تحلیل شود. پرسش تحقیق این است که موضوع جنسیت چگونه در طراحی و ساخت خانه های قاجاری اردبیل نقش داشته است؟ در این پژوهش از روش توصیفی-تحلیلی، و تاریخی-تفسیری استفاده شده است. جامعه آماری، خانه های قدیمی شهر اردبیل است که از بین آن ها 6 نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. برای گردآوری داده ها به صورت اسنادی از کتب و مقالات؛ و مشاهده میدانی انجام شده است. مبانی نظری تحقیق بر این دیدگاه استوار است که سبک زندگی و جنسیت در شکل معماری خانه های اردبیل بازتاب داشته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در دوران قدیم، سبک زندگی و جنسیت بر چگونگی و ساخت خانه ها تأثیر داشت. به عبارتی دیگر، زنان به علت اوضاع اجتماعی آن دوره ها باید از دید نامحرمان به دور می بودند. چون زمان بسیاری را در مطبخ سپری می کردند به همین دلیل از آنجا می توانستند فضای بیرون یعنی حیاط را ببینند، متوجه آمدن و حضور میهمانان شوند و در عین حال نباید کسی از درون حیاط دید به آن ها داشته باشد. این پدیده سبب شد که اغلب مطبخ ها در شهر اردبیل در زیرزمین خانه ساخته شوند. اهداف پژوهش: مشخص کردن رابطه سازماندهی فضا در خانه های قاجاری اردیبل با مسئله جنیست. مشخص کردن رابطه جایگاه زنان و ویژگی های معماری عمارت های دوره قاجار در اردبیل. سؤالات پژوهش : چه رابطه ای بین هویت جنسیتی و هویت فضایی در عمارت های مسکونی دوره قاجار در اردبیل وجود دارد؟ ویژگی های معماری در خانه های شهری اردبیل در دوره قاجار چگونه از هویت جنسیتی و جایگاه اجتماعی، مذهبی و موقعیت زنان و مردان تأثیر پذیرفته است؟