مدیریت و برنامه ریزی آموزشی

اگر چه وزارت آموزش و پرورش بی وقفه برای اصلاح مشکلات نظام آموزشی کشور تلاش می کند اما شواهد نشان می دهد که مدیریت آموزشگاههای کشور، به خصوص در مقطع متوسطه مشکلات عدیده ای دارد. هدف این پژوهش بررسی عملکرد دانش آموختگان رشته کارشناسی مدیریت و برنامه ریزی آموزشی در مقایسه با دانش آموختگان سایر رشته های تحصیلی شاغل در پست مدیریت دبیرستان های شهر شیراز است. بدین منظور، چهار مهارت رهبری، انسانی، آموزشی و اداری- مالی دو گروه مدیران مذکور از دیدگاه دبیران دبیرستان ها بررسی و مقایسه شده است. روش تحقیق مورد استفاده توصیفی- پیمایشی بوده و ابزار پرسش نامه ی محقق ساخته، مرکب از پنجاه و پنج سوال بسته پاسخ طیف لیکرت استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه مدیران دبیرستان های دولتی شیراز و دبیران این دبیرستان ها بوده است، که با استفاه از روش تصادفی طبقه ای، 75 مدیر و با استفاده از روش تصادفی ساده، 375 دبیر انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش با نرم افزار آماری SPSS در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که اگر چه میانگین نمرات عملکرد مدیران دانش آموخته رشته مدیریت و برنامه ریزی آموزشی نسبت به مدیران دانش آموخته سایر رشته های تحصیلی در مهارت های رهبری، انسانی، آموزشی و اداری- مالی بیشتر بوده است، اما این تفاوت ها در سطح پنج صدم (P<0.05) معنادار نیست. نتایج حاصل از بررسی سوال های مربوط به متغیرهای جمعیت شناختی مدیران نیز نشان داد که هیچ کدام از متغیرهای جنسیت، سابقه خدمت و سابقه مدیریت بر عملکرد مدیران تاثیرمعنادارنداشته است، اگر چه عملکرد مدیران دبیرستان های دخترانه از مدیران دبیرستان های پسرانه بهتر بوده است.

هدف از این پژوهش، بررسی نگرش دبیران و کارشناسان آموزش متوسطه نسبت به عملکرد دانش آموختگان رشته مدیریت و برنامه ریزی آموزشی و دانش آموختگان سایر رشته های تحصیلی شاغل در پست مدیریت دبیرستان های شهر شیراز بوده است. روش پژوهش مورد استفاده، توصیفی- پیمایشی و علی– مقایسه ای بوده، جامعه آماری این پژوهش، تمامی مدیران دبیرستان های دولتی شیراز و دبیران مربوطه و هم چنین کارشناسی آموزش متوسطه نواحی چهارگانه شیراز بوده است، که با استفاده از روش تصادفی طبقه ای 75 مدیر و با استفاده از روش تصادفی ساده 375 دبیر انتخاب شده اند. تعداد کارشناسان آموزش متوسطه نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شیراز 15 نفر بودند، که به خاطر افزایش اعتبار یافته ها، از همه آنها مصاحبه بعمل آمده است. و از سه ابزار پرسشنامه محقق ساخته ویژه دبیران، مرکب از 55 پرسش بسته پاسخ طیف لیکرت، مصاحبه نیمه سازمان یافته با کارشناسان آموزش متوسطه و اسناد و مدارک پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی از شاخص های فراوانی، درصد میانگین، انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از آزمون-های تحلیل واریانس چند متغیری، تحلیل واریانس عاملی، رگرسیون چند متغیری استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که اگر چه تفاوت هایی بین عملکرد مدیران دانش آموخته رشته مدیریت و برنامه ریزی آموزشی و مدیران دانش آموخته سایر رشته های تحصیلی در مهارت های رهبری، انسانی، آموزشی، اداری– مالی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آنها وجود دارد، اما این تفاوت ها در سطح پنج صدم (P<0/05 ) معنادار نمی باشد. نتایج حاصل از بررسی پرسشهای مربوط به متغیرهای جمعیت شناختی مدیران نیز نشان داد که از میان متغیرهای جنسیت، سابقه خدمت و سابقه مدیریت، تنها متغیر جنسیت بر عملکرد مدیران در زمینه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان آنها تأثیر معناداری داشته است .

در پژوهشهای انجام شده در دهه های اخیر تلاش شده تا به نسبت میان هنر و تربیت از زوایای گوناگون پرداخته شود و مبانی نظری و عملی آن، مورد واکاوی و مداقه قرار گیرد. زیب ایی شناسی و فلسفه هن ر، هرچند ب رآم ده از روی کردهای جدی د هستند، ام ا پرسش از زیب ایی و هن ر، از دیرب از اندیشه آدمی را به خ ود مشغ ول داشته است. حکمت اشراق با بهره گیری از مبانی حکمت اسلامی، مبانی عرفانی و اشراقی و نیز نظریات حکمای ایران باستان و احیای حکمت خالده، حاوی مضامین و اندیشه های حکمی بوده و می تواند مبنای مناسبی برای واکاوی اندیشه ها و مفاهیم حکمی موجود در هنر ایرانی قلمداد گردد. از آنجا که یکی از ساحت های مهم تربیتی، ساحت هنری و زیبایی شناسانه می باشد، بر همین اساس این پژوهش تلاشی است در راستای واکاوی و فهم تربیت هنری بر اساس فلسفه ای ایرانی و استخراج تلویحات آن در تعلیم و تربیت به ویژه در برنامه ریزی و مدیریت آموزشی. روش انجام این پژوهش تحلیل محتوای رابطه ای می باشد. پارادایم پژوهش، کیفی و طرح تحقیق، غیر پیدایشی است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، متون فارسی و ترجمه های انجام شده از متون عربی منسوب به شیخ اشراق مرتبط با هنر و زیبایی شناسی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. روش گردآوری داده ها اسنادی است؛ بدین معنا که ضمن مراجعه به متون و نوشته های منسوب به شیخ اشراق، داده های مورد نظر استخراج و با استفاده از روش تحلیل محتوای رابطه ای، تجزیه و تحلیل شدند. سرانجام با استفاده از روش مقایسه مستمر داده ها، مقوله های تربیت هنری از دیدگاه حکمت اشراق استنتاج شد. نتایج نشان می دهد که تربیت هنری مبتنی بر حکمت اشراق، حاوی تلویحاتی در ابعاد گوناگون برنامه ریزی و مدیریت آموزشی است.

هدف اصلی این مقاله، تبیین ضرورت بازنگری برنامه درسی رشته علوم تربیتی- گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی در دوره کارشناسی- با نظر به سهم علوم مختلف در تحقق اهداف این رشته و انطباق با شاخه های تخصصی آن در دوره کارشناسی ارشد و دکتری است. بنابراین، با استناد به برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد علوم تربیتی- گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، مصوب شورای عالی برنامه ریزی- تعداد واحدهای درسی و تناسب آنها با ضرایب مواد امتحانی آزمون کارشناسی ارشد و پیوستگی محتوایی بین دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از نسبت نامتوازن سهم علوم مختلف در برنامه درسی این گرایش است. در این میان، سهم روان شناسی در دروس پایه دوره کارشناسی در مقایسه با سایر علوم زیربنایی دیگر مانند فلسفه و جامعه شناسی بیشتر است. به طورکلی، عدم توازن، عدم انطباق و ناپیوستگی در برنامه درسی کارشناسی رشته علوم تربیتی- گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی- در دو رشته مدیریت آموزشی و فلسفه تعلیم و تربیت در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری از چالش های اساسی نظام علوم تربیتی به شمار می آید. بر این اساس، بازاندیشی و بازنگری در برنامه درسی این رشته، امری ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد.

هدف: هدف این پژوهش تحلیل هم واژگانی و هم نویسندگی پژوهش های مدیریت و برنامه ریزی آموزشی فارسی زبان طی سالهای 1389 تا 1398 بود.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و جامعه آماری آن 2466 مقاله نمایه شده حوزه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی در پایگاه نمایه استنادی علوم ایران بود. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از نرم افزارهای «بیب اکسل»، «ووس ویور»، «یوسی آی نت»، و «نت دراو» استفاده شد.یافته ها: میانگین متوسط مشارکت نویسندگان به ازای هر مقاله برابر با 72/2 درصد بود. «کورش فتحی واجارگاه» با 36 مقاله و «عباس بازرگان» با 60 استناد به 15 مقاله به ترتیب نویسندگان برتر از نظر تعداد مقالات و استنادات دریافتی بودند.  3/87 درصد مقالات به صورت گروهی منتشر شده بودند و 3/44 درصد مقالات هیچ استنادی دریافت نکرده بودند. میانگین تعداد استناد به ازای هر مقاله 87/3 بود. 3/36 درصد مقالات با الگوی سه نویسنده ای در حکم رویکرد غالب انتشار یافته بود. «کورش فتحی واجارگاه-محبوبه عارفی» با 13 مقاله مشترک، برترین زوج هم نویسنده بودند. بزرگترین شبکه هم نویسندگی شامل 103 نویسنده بود که «کورش فتحی واجارگاه»، برترین نویسنده از لحاظ شاخص های مرکزیت بود. کلیدواژه های «دانشگاه»، «آموزش عالی» و «پیشرفت تحصیلی» سه کلیدواژه پرتکرار بودند. خوشه های موضوعی عبارت بودند از: «پیشرفت تحصیلی»، «برنامه ریزی آموزشی»، «خودکارآمدی تحصیلی»، «نیازسنجی آموزشی»، «رهبری تحول آفرین» و «جو سازمانی».  نتیجه گیری: تشویق به مشارکت بیشتر و فعالتر نویسندگان حوزه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی در ایران برای تقویت شبکه هم نویسندگی و توجه بیشتر به مباحث و موضوعات برنامه ریزی آموزشی حول محور مقاطع ابتدایی و متوسطه در قیاس با مقطع آموزش عالی از سوی نویسندگان این حوزه ضروری است.