استانداردهای آموزشی

بررسی نتایح تحقیقات مربوط به ممیزی سیستم های آموزشی براساس استاندارد بین المللی ایزو 10015، بیانگر آن است که یکی از عوامل اصلی ناکارآمدی برنامه های آموزش ضمن خدمت کارکنان، عدم به کارگیری روش ها و تکنیک های نیازسنجی آموزشی دقیق و عینی می باشد. در این مقاله تلاش شده تا ضمن شناخت نیازهای آموزشی شغل کارشناس مالی موسسه مالی و اعتباری مهر، تکنیک نیازسنجی آموزشی شغل محور به طور کاربردی به عنوان ابزاری جهت گذر از شبه نیازسنجی به نیازسنجی آموزشی واقعی تشریح گردد. این تحقیق از نظر هدف ازانواع تحقیقات کاربردی محسوب می شود. برای بررسی نظرات متخصصان از روش تحقیق زمینه یابی استفاده شده است. جامعه ی آماری مورد بررسی در این تحقیق، کلیه مدیران و کارشناسان ارشد مالی موسسه مالی و اعتباری مهر در سراسر کشور به تعداد 61 نفر بوده است. با استفاده از فرمول کوکران، تعداد نمونه ی لازم 21 نفر می شود که برای جلوگیری از افت نمونه، تعداد 30 نمونه انتخاب شد. نمونه گیری با روش خوشه ای چندمرحله ای انجام شد. به این ترتیب که در ابتدا از میان استان هایی که خوشه ها را تشکیل می دادند، چند استان انتخاب شده و تعداد نمونه لازم برحسب سهم آن استان به صورت تصادفی از میان شعب مختلف انتخاب شده است. برای جمع آوری داده های مورد نیاز پژوهش از دو پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده شد که پرسشنامه ی اول حاوی تعداد 30 گویه براساس شرح وظایف و پرسشنامه ی دوم مربوط به نیازهای استاندارد آموزشی مبتنی بر اولویت های مورد تایید مدیران و کارشناسان ارشد موسسه مالی و اعتباری مهر، حاوی 27 عنوان نیاز آموزشی بود. نتایج تحقیق نشان داد که از مجموع عناوین نیازهای آموزشی، کمترین نیاز مربوط به آشنایی با اصول سرپرستی با 29.5% فاصله از استانداردهای آموزشی و بیشترین نیاز مربوط به آشنایی با مباحث بانکداری الکترونیکی با 60% فاصله از استاندارد آموزشی می باشد. از رهیافت این بررسی و به جهت افزایش میزان موفقیت به کارگیری این روش در سایر سازمان ها، پیشنهاد می شود که قبل از انجام نیازسنجی آموزشی شغل محور، با توجه به اهمیت شرح وظایف در شناسایی استانداردهای آموزشی، دیدگاه خبرگان شغلی و نیز نتایج شبکه شغلی در حوزه ی مورد مطالعه، مورد بررسی قرارگیرد.

این تحقیق به منظور ارزیابی هم ترازی محتوای کتاب های آموزش زبان انگلیسی با اهداف ویژه در (ESP[1]) انتشارات سمت (سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی) و استانداردهای آموزشی رشته های علوم انسانی بر اساس اهداف شناختی اندرسون وکراتول انجام شده است. از آنجا که این پژوهش از نوع ترکیبی است، از روش های کمی و کیفی استفاده شده است. برای پاسخ گویی به سؤالات این پژوهش، 21 کتاب زبان تخصصی انگلیسی در رشته های علوم انسانی و هم چنین استانداردهای آموزشی آنها با استفاده از چک لیست طبقه بندی شناختی اندرسون و کراتول بررسی شدند. از شاخص هم ترازی پُرتر به عنوان روش تحلیلی (کمی) داده ها برای تعیین میزان هم ترازی استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد، اهداف در نظر گرفته شده در کتاب ها (71.06%) و استانداردهای (87.14%) مربوط به آنها را سطوح پایینی (به یاد آوردن، فهمیدن، به کار بستن) طبقه بندی اهداف آموزشی تشکیل می دهند و تنها 6 12.8درصد استانداردهای آموزشی و 28.94 درصد کتاب ها را اهداف سطوح بالایی اهداف آموزشی (تحلیل کردن، ارزشیابی کردن، آفریدن) به خود اختصاص داده اند. هم چنین نتایج محاسبه ی هم ترازی (0.41) استانداردهای آموزشی و کتاب ها نشان داد که این دو جزء از هم ترازی قابل قبولی برخوردار نیستند.

با وجود اهمیت ارزشیابی برای ایجاد بازخورد و بهبود فرایند یادگیری، هنوز طراحان نظام های یادگیری الکترونیکی نتوانسته اند یک چارچوب منسجم را برای اطمینان از دسترسی یادگیرنده به اهداف برنامه درسی و به کارگیری آن ها، ارائه دهند. هدف پژوهش حاضر تدوین استانداردهای آموزشی و شاخص های آنهاست تا بر پایه آن ها بتوان چارچوبی را طراحی نمود که از دست یابی یادگیرنده به سطوح عالی اهداف یادگیری اطمینان پیدا نمود. رویکرد پژوهش کیفی و از راهبرد طرح پدیدارشناسی بهره گرفته شده است. جامعه پژوهش کلیه متخصصین و مدرسین مراکز یادگیری الکترونیکی دانشکده های علوم تربیتی دانشگاه های دولتی شهر تهران و سه مرکز یادگیری الکترونیکی ایلینویز، خان و هاروارد در آمریکا هستند. که تعداد 12 نفر از آن ها به روش نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع داده انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از شیوه مصاحبه های نیمه ساختار یافته استفاده شد. برای تحلیل داده ها و تعیین مقوله ها و استانداردها از الگوی کدگذاری کیفی کراسول با استفاده از نرم افزار ماکس کیودا اقدام شد. نتایج حاصل از پژوهش به تدوین 4 استاندارد آموزشی و 27 شاخص ضروری بر اساس طبقه بندی بلوم – اندرسون، برای طراحی یک ارزشیابی جامع در حوزه یادگیری الکترونیکی انجامید. نتایج پژوهش می تواند به عنوان راهنمای عمل در طراحی ارزشیابی های پایانی در محیط های یادگیری الکترونیکی مورد استفاده طراحان و فناوران آموزشی قرار گیرد و یا بر اساس نتایج بدست آمده می توان به ارزیابی دوره های یادگیری الکترونیکی در بعد ارزشیابی پرداخت

ایجاد و کاربرد استانداردهای کیفیت در نظام آموزشی، یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به اهداف مورد ِنظر در سند چشم انداز کشور بوده و گام مهمی در راستای اثربخشی و کارایی نظام آموزشی است. در سالهای اخیر تلاشهای زیادی برای بهبود کیفیت صورت گرفته و پرسشهایی در ارتباط با آن مطرح شده و بیانگر آن است که نظام آموزشی کشور، از استانداردهای بین المللی و سازکار های تضمین کیفیت، فاصله دارد. هدفِ این پژوهش، تبیین جایگاه استانداردسازی در ارتقای کیفیت نظام آموزشی ایران است. دراین خصوص دلایل ایجاد استانداردها مطالعه شده و اهداف و نتایج حاصل از کاربرد آنها، در ابعاد مختلف نظام آموزشی ایران، به عنوانِ یک کشور در حال توسعه، بررسی شده است. یکی از اهداف آرمانی ما، ارتقای کیفیت آموزشی تا سطوح عالی بین المللی، با حفظ کیان دینی خود است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است که به بررسی و ترکیب شواهد موجود درخصوصِ استاندارها و وضعیت کیفیت برنامه های آموزشی کشور می پردازد. در این پژوهش، استانداردهای آموزشی، سیستمی است که کار کنترل کیفیت فعالیتها و خدمات ارائه شده ازسویِ نظام آموزشی را بر عهده دارد. با پذیرش همگانی استانداردهای آموزشی، فرهنگ انتخاب صحیح در جامعه تثبیت شده و کیفیت فرایندهای گوناگون ارتقا خواهد یافت. از آنجا که تا به امروز تضمین کیفیت، تا حد زیادی فرایندی سیاسی بوده است، برنامه ریزان را به توجه در ابعاد سیاسی آن ترغیب می کند؛ همچنین استانداردهای آموزشی، باید به تناسب مبانی بین المللی و با در نظر گرفتن مسائل بومی و سنتی و میهنی دگرگون شوند تا بتوانند موجبات تغییر را فراهم آورند.

محتوا بعد اصلی در هر برنامه درسی است. در حوزه یادگیری الکترونیکی نیز به علت وجود ابزارها و فناوری های متنوع تولید محتوا، هنوز چارچوب و دستورالعمل جامعی بر اساس علم آموزش وجود ندارد تا به کمک آن به تولید یا انتخاب محتوای متناسب با اهداف یادگیری پرداخت. هدف پژوهش حاضر تدوین استانداردهای آموزشی و شاخص های آن ها بوده است تا بر این اساس بتوان برای هر نوع هدف آموزشی، با به کارگیری فناوری مناسب، محتوای مناسب و مؤثر را انتخاب یا طراحی کرد. رویکرد پژوهش کیفی است و از راهبرد طرح پدیدارشناسی بهره گرفته شده است. جامعه موردپژوهش کلیه مدرسان مراکز یادگیری الکترونیکی دانشگاهی هستند که تعداد 12 نفر از آن ها بر اساس طرح نمونه گیری گلوله برفی، به شکل هدفمند، تا رسیدن به اشباع داده انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از شیوه مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شده است. تحلیل داده ها و تعیین مقوله ها و استانداردها با فن کدگذاری کوربین و اشتراوس و با استفاده از نرم افزار ماکس کیودا انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش به تدوین دو استاندارد آموزشی و 21 شاخص ضروری بر اساس طبقه بندی بلوم – اندرسون، برای طراحی یا انتخاب محتوای مؤثر و مناسب در حوزه یادگیری الکترونیکی انجامید. نتایج پژوهش می تواند طراحان و فناوران آموزشی را در طراحی محیط های یادگیری و مدیران و ارزیابان برنامه های یادگیری الکترونیک را در ارزیابی از محیط های یادگیری الکترونیکی کمک کند.

مطالعه حاضر با هدف کاوش و ارزیابی این سؤال انجام شده که چگونه می توان از ظرفیت ها و استعدادهای انقلاب صنعتی چهارم برای، تدوین و توسعه استانداردهای آموزشی بخش صنعت سازمان آموزش فنی و حرفه ای بهره برداری شود؟ برای بررسی اهداف این پژوهش از روش تحقیق اکتشافی استفاده شده است. درانجام این روش از روش فراترکیب در بخش کیفی (اسناد و مدارک علمی) و روش توصیفی کمی(پرسشنامه محقق ساخته) اطلاعات مورد نیاز از اسناد، گزارش ها و مقالات علمی چاپ شده مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم، مهارت و استانداردهای آموزشی فنی و در مجلات معتبر انگلیسی و فارسی و سازمان آموزش فنی و حرفه ای و شرکت شهرک های صنعتی خوزستان جمع آوری گردید. نتایج پژوهش نشان داد: نخست: مهارت های دیجیتالی، تحلیل داده، امنیت سایبری، حل مسئله، خلاقیت، ارتباطات، همکاری انرژی و فناوری انرژی تجدیدپدیر در انقلاب صنعتی چهارم در اولویت آموزش و یادگیری هستند. دوم شرکت های مستقر در شرکت شهرک های صنعتی اهواز در سطح مبتدی این انقلاب قرار دارند و درصد بسیار اندکی از دوره های آموزشی در این زمینه طراحی و اجرا شده است. سوم، استانداردهای آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور و استان خوزستان در راستای تحولات مهارتی و استانداردهای صنعتی نوین بازنگری و بازطراحی نشده است. در نتیجه ضرورت بازمهندسی استانداردهای آموزشی بخش صنعت در پرتو تحولات انقلاب صنعتی در آموزش فنی و حرفه ای و نیازهای آموزشی شرکت های صنعتی احساس و عدم توجه به آن می تواند قدرت رقابت پذیری و کارایی و اثربخشی صنایع را با تهدید مواجه سازد.