مطالب مرتبط با کلیدواژه

آیین یارسان


۱.

تبیین و بررسی انتقادی ارکان و سیر تکامل انسان از نگاه آیین یارسان (اهل حق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیین یارسان آیین اهل حق تکامل انسان اصل دونای دون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۳۴۹
آیین یارسان با فلسفه ای خاص به بیان کیفیت تکامل، سیر و سلوک و چگونگی کشف و شهود انسان پرداخته است. روح انسان پس از طی هزار و یکمین درجه معنوی (دون) مراتب تکامل را طی کرده و پس از مرگ به عالم بقا وارد می شود و در نهایت به حق واصل می گردد. این فرایند تکاملی شرایط، آداب و ارکانی خاص دارد. چهار رکن پاکی، راستی، نیستی و رداباری عامل تکامل دانسته شده است. انسان با مراعات ارکان مزبور می تواند با طی دون های مختلف به خود شناسی، جهان شناسی، ذات شناسی و خداشناسی راه یابد. در این اندیشه تکامل انسان بر مبنای اصل دونای دون است. نگاه متون آیینی یارسان و نیز آرای عالمان اهل حق در باره مفهوم دونای دون متفاوت و گاه متناقض است. بررسی نشان می دهد تعریفی که یارسانیان از دونای دون ارایه کرده اند، مصون از تحربف معنایی نبوده است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی با رمزگشایی و تحلیل محتوا به تبیین سیر تکاملی انسان از نگاه کلام یارسان که شبیه به عرفان اسلامی می باشد، پرداخته است. بیان آثار و ثمرات سیر و سلوک از دیگر اهداف این مقاله است. نتایج این مقاله نشان می دهد که ارکان یارسان در تکامل انسان نارسا و در مواجه با قرآن مورد نقد است.
۲.

رهیافتی بر چگونگی تحولات فکری اهل حق(آیین یارسان) از آغاز تا عصر حاضر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آیین یارسان اهل حق سلطان اسحاق ظهور ذاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۸۵
این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی و بررسی متون اصلی اهل حق به تبیین علل تحولات فکری پیشوایان این اندیشه از آغاز شکل گیری تا عصر حاضر پرداخته است. یارسانیان (اهل حق) پیدایش آیین خود را بنابر تجلی ذات و صفات خداوند، به عصر حضرت علی(ع) پیوند زده اند . این آیین در آغاز شکل گیری تفکری شبیه به کیسانیه داشته است. باور به سه امام معصوم از ویژگی های اعتقادی این آیین در قرون اولیه است. یارسانیان، در قرن یازدهم به سبب تحولات فکری به سمت نگرش امامیه و تفکر صوفیه و عرفا مایل شده اند. این مقاله به این پرسش پاسخ داده است که بنابر متون اهل حق تحولات فکری و آیینی اهل حق در چه موضوعاتی است. یافته های این پژوهش نشان داده اند پیدایش دوره های ظهور ذاتی و شکل گیری خاندان ها در تحولات این آیین نقش آفرین بوده است. در عصر سلطان اسحاق، غلو درباره مقامات آیینی نسبت به دوره های قبل از آن شدت یافته و از قرن یازدهم به بعد، اندکی از شدت غلو درباره پیشوایان این آیین کاسته شده است. بررسی نگرش اهل حق در دوره های مختلف از دیگر اهداف این نوشتار است.
۳.

بررسی و تحلیل منزلت امام حسین (علیه السّلام) در آیین اهل حق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اهل حق آیین یارسان امام حسین (ع) باطن گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۹۱
در جهان بینی آیین اهل حق ( یارسان کاکه ای)، حسین بن علی(علیه السّلام) جایگاهی والا دارد. در این نگرش، آن حضرت در عالم ملکوت، حقیقتی دارد و در عالم مُلک، با رقیقه وجودی آن روبه رو هستیم. نوشتار حاضر به این پرسش پاسخ داده است که از منظر اهل حق، جایگاه والای امام حسین(علیه السّلام) بر چه مبنایی تعریف شده است؟ یافته های پژوهش نشان داده است پیشوایان این آیین با رویکردی باطن گرایانه مبتنی بر اصل تجلی ذات و صفات خداوند به تبیین و تفسیر جایگاه و مرتبه مقامات آیینی پرداخته اند. از آنجا که امام حسین(علیه السّلام) مجلای صفت خداوند است، در عالم ملکوت وجودی فوق طبیعی دارد که موسوم به «رضا» است و در عالم مُلک، امام به شمار رفته است. اهل حق همسو با نگرش امامیه سیدالشهدا را امام می داند؛ اما مبنای دیدگاه آنان متفاوت است. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی به تبیین و بررسی جایگاه امام حسین(علیه السّلام) در نظام فکری اهل حق پرداخته است. بررسی منشأ عقیده اهل حق درباره امامت اهل بیت (علیهم السّلام)و نیز باور به خونخواهی امام حسین(علیه السّلام) و یارانش، از جمله اهداف این نوشتار است.
۴.

هویت فرهنگی پیروان یارسان (تحلیلی از وضعیت موجود و بازتولید این آیین در شهر کرمانشاه)

کلیدواژه‌ها: آیین یارسان اهل حق فرهنگ کرمانشاه زیست اجتماعی هویت فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۹
هدف: مقاله حاضر بر آن است که تحلیلی کیفی از هویت فرهنگی پیروان یارسان، ساکن استان کرمانشاه به دست دهد. یارسان (اهلِ حق) اقلیتی آیینی در کشور ایران، عراق و ترکیه هستند که مرکز اصلی آنان استان کرمانشاه است و از لحاظ قومیت، بیشتر آنان کُرد هستد، اما در میان اقوام ترک و لک نیز پیروانی دارد. مطالعه جامعه شناسانه یارسان و نقش آیین اهل حق در شکل گیری هویت فرهنگی آنان و اینکه چگونه یک فرد یارسان خود را متعلق به یک اجتماع مذهبی خاص با فرهنگی کم و بیش متفاوت می داند، می تواند اهمیت و کارکرد تنوع فرهنگی و زبانی و دینی را در روندهای هویتی نمایان کند و نشان دهد که فرهنگ های کمتر دیده شده و کمتر شناخته شده و عناصر فرهنگی به ظاهر کمرنگ و کم اهمیت، به چه صورت در کنار سایر منابع فرهنگی کلان به مانند فرهنگ کلان و میانی، در شکل گیری هویت های جمعی و فرهنگی نقش دارند. بنابراین از نظریات مانوئل کاستلز، پیتر برگر، استوارت هال و ریچارد جنکینز در باب مسئله هویت، استفاد شده است. به نظر آنها هویت مدرن پدیده ای ایستا و ثابت نیست، بلکه پویا و سیال است و فرآیندی است تا چیزی از پیش داده شده. بیشتر از آنکه فردی باشد، اجتماعی و فرهنگی است. مدام در حال تغییر و دگرگونی است و از منابع متعددی سرچشمه می گیرد.روش :برای رسیدن به این منظور و به جهت نیل به فهمی درون نگر از این امر اجتماعی روش شناسی کیفی به عنوان روش اصلی انتخاب شده است. فن جمع آوری داده ها در این پژوهش مصاحبه ژرف و نیمه ساخت یافته بوده و از مشاهده نیز داده هایی به دست آمده است. تحلیل محتوای کیفی نیز برای تحلیل داده ها به کار رفته است. روش نمونه گیری هدفمند و میدان تحقیق شهر کرمانشاه بوده است. برای انجام این تحقیق و در بخش مصاحبه، از میان جوانان یارسان ساکن شهر کرمانشاه و بر اساس معیارهای جنسیت، سن، شغل، تحصیلات و تبار ایلی انتخاب صورت گرفت. این افراد شامل 17 نفر، 10 مرد و 7 زن، و در محدوده سنی 18 تا 38 و از دو گروه زبانی کُرد و لک هستند.یافته ها: این مطالعه با پرسش از وضعیت کنونی هویت فرهنگیِ پیروان این آیین و وجوه مختلف آن آغاز شده و با بررسی امکان بازتولید آن در چهارچوب زیست_ سیاست موجودِ گفتمان اجتماعی_ سیاسی مسلط به پایان رسیده است. در وجه توصیفی، یافته ها از هویت فرهنگی چندگانه و ترکیبی پیروان یارسان حکایت دارد و به رغم تأکید آنان بر اهمیت این آیین در برساخت هویت فرهنگی، نقش و حضور آن در ذهن و عمل نسل جوانتر کمرنگ تر شده است. فرهنگ دینی یارسان و پایبندی اهلِ حق ها به آن در مواردی مانند شرکت در مراسم و مناسک از قبیل اعیاد، شرکت جمع های یاری، ادای نذر و روزه گرفتن و موسیقی آیینی و توانایی نواختن ساز تنبور، رفتن به اماکن مقدس، خو اندن دفاتر و کتب مذهبی، اعتقاد به دونادون، کوتاه نکردن سبیل (برای مردها) و همچنین اشاعه و انتقال آن به فرزندان خود و تأکید بر ازدواج با فردی از پیروان اهلِ حق، جلوه پیدا کرده است. طبق اطلاعات به دست آمده از مصاحبه ها می توان چنین نتیجه گیری کرد که، پیروان اهلِ حق به این مناسک و اصول دینی پایبند هستند، هر چند که میزان آن نسبی و در میان این پیروان به یک میزان نیست و چنان که اشاره شد با توجه به عامل های جنس، سن و سبک زندگی افراد متغیر است. از نظر نسلی که مسئله این نوشتار بوده است، کمرنگ شدن باورهای مذهبی در بین جوانان یارسان و نسل های جدید موضوع مهمی است. بر اساس داده های تحقیق مهمترین وسایل انتقال بین نسلی این فرهنگ دینی و جامعه پذیری فرهنگی یارسان ها، خانواده ها و پیران هستند. خانواده همواره از مهمترین ابزارهای انتقال عناصر فرهنگی بوده اند. پیران اهلِ حق همچنین نقشی حمایت گر از مریدان را دارند که وظیفه برگزاری مراسم و مناسک و همچنین آموزش پیروان را ایفا می کنند. شرکت در مراسم و برگزاری مناسک مختلف دینی در میان اهلِ حق ها کارکردهای متعددی شامل تقویت باورمندی و پایبندی و همچنین ایجاد حس همبستگی و تقویت روحیه گروهی در میان آنان را دارد. بنابراین می توان گفت که نیروی پیشبرنده آیین یارسان و هویت فرهنگی متعاقب آن، اساساً نیرویی درون شبکه ای است و منبع بیرونی یا ندارد یا بسیار کم است. در اقلیت بودن و احساس محرومیت نسبی، باعث ایجاد رویکردی دوگانه در میان پیروان یارسان شده است به طوری که برخی از آنان هویت یارسانی خود را انکار کرده و باورمند به این آیین نیستند، در مقابل بسیاری از اهلِ حق ها با وجود پذیرش مشکلات، نوعی «هویت مقاومت» را اتخاذ کرده و همچنان بر اهلِ حق بودن خود تأکید دارند. در نهایت امکان بازتولید این هویت فرهنگی در هاله ابهام است. از مسیر چنین تحلیل هایی است که دلالت های فوکویی در باب زندگی، سیاست و تحولات توسعه ای سر بر می آورند. همچنان که کاستلز گفته است که هویت فرهنگی از بطن روابط قدرت برساخته می شود.نتیجه: این آیین و هویت فرهنگی همزاد آن در تلاش برای حفظ خود، فقط به نیروی پیشبرنده درون گروهی خود متکی است و این نیرو با توجه به ساختار اجتماعی، سیاست های فرهنگی و زیست جهان کرمانشاه که عمدتاً وجهی تمرکزگرایانه دارند، آینده ای مبهم پیش رو دارد.