گردشگری دفاع مقدس

بازدید از یادمان های دفاع مقدس و به عبارتی گردشگری دفاع مقدس، کمک شایانی به ترویج و نشر ارزش های والای دفاع مقدس و انتقال صحیح آن به نسل های آینده است. در همین راستا، بررسی انگیزه ها و نیازهای مؤثر بر تداوم این رفتار، به عنوان مسئله اصلی این مقاله مطرح است. این مقاله سطح توصیفی- تحلیلی، به روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و جامعه آماری افراد بالای 15 سال کشور و روش نمونه گیری سهمیه ای با تکنیک هدفمند، با حجم نمونه 1200 نفر انجام شده است. یافته ها بیانگر این است که بر اساس تعریف منتخب، گویه های تعیین شده به عنوان نیاز مطرح بوده و در عین حال قابلیت تعمیم به جامعه را دارند. نیازهای دارای اولویت به ترتیب عبارتند از: سرویس های بهداشتی مناسب در محل یادمان ها؛ محل اسکان و استراحت مناسب، ارزان و در دسترس؛ تعمیرگاه و مراکز خدمات وسایل نقلیه؛ جاذبه های گردشگری و تفریحی دیگر؛ محل فروش سوغاتی و صنایع دستی محلی؛ محل فروش محصولات فرهنگی مرتبط با دفاع مقدس؛ پاسخ به سؤالات و شبهات درباره دفاع مقدس؛ مسیرهای تردد مناسب؛ افزایش آگاهی و شناخت نسبت به توانایی های دفاعی کشور؛ وجود ایستگاه های صلواتی با خدمات مختلف. عوامل و متغیرهای زمینه ای تاثیر نظام مند معناداری در انگیزه ها و نیازهای افراد نداشت و می توان گفت که نیازهای افراد مختلف در گردشگری دفاع مقدس همانند و شبیه به هم هستند.

صنعت گرد شگری از صنایع پرد رآمدو اشتغال زای د نیاست که د ر چند د هه اخیر، بیش از گذشته موردتوجه کشورهای مختلف قرار گرفته است. بسیاری از کشورها، بخش مهمی از د رآمدملی خودرا از راه صنعت گرد شگری تأمین می کنندو د رآمد های ارزی حاصل از آن، یکی از منابع عمد ه تقویت اقتصادملی و توسعه روزافزون کشورها محسوب می شود . هد ف اساسی تحقیق حاضر، رتبه بند ی جایگاه عوامل فضای مجازی مؤثر بر توسعه گرد شگری د فاع مقد س است. این پژوهش، به روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) اجرا شد ه است. اطلاعات تحقیق حاضر، با استفاد ه از پرسشنامه محقق ساخته، بر اساس مقایسات زوجی از نمونه ای متشکل از د ه کارشناس د ر حوزه مد یریت رسانه و گرد شگری (بخش کیفی) و 66 نفر از کارشناسان مد یریت رسانه (بخش کمی) د ر سال 1399 جمع آوری شد ه است. نتایج این تحقیق، نشان د اد ه که د ر حوزه فضای مجازی، بیشترین تأثیر مربوط به تقویت زیرساخت های فناورانه، تأکیدبر مؤلفه های جنگ نرم د ر حوزه گرد شگری د فاع مقد س، ایجادزیرساخت های گرد شگری الکترونیک د ر حوزه د فاع مقد س، آرشیوسازی مجازی آثار مرتبط با اد بیات پاید اری و د فاع مقد س و استفاد ه از بستر فضای مجازی برای معرفی و تبلیغ گرد شگری د فاع مقد س د ر رتبه بعد ی عوامل مؤثر بر توسعه گرد شگری د فاع مقد س قرار د ارند .

گردشگری جنگ نوعی از گردشگری است که هدف از آن بازدید از مناطق جنگی و کاوش در خاطرات زمان جنگ است. پیشینه گردشگری جنگ به دوره بعد از جنگ جهانی دوم بازمی گردد که افراد برای بهبود بخشی به زندگی و معاش مردمانی که در مناطق جنگی به سر می بردند، به این مناطق سفر می کردند. این گونه از گردشگری در ایران نیز چندی پس از پایان جنگ تحمیلی ایران با عراق آغاز گشت. این نوع از گردشگری که در حیطه ی گردشگری فرهنگی قرار می گیرد از شاخه های تخصصی و با اهمیت گردشگری است که با نشان دادن ویرانی های ناشی از جنگ علاوه بر بیدار کردن حس جنگ ستیزی و عواطف بشر دوستانه در گردشگران به حفظ تاریخ معنوی و حماسی یک کشور کمک می کند. گردشگری جنگ می تواند کارکردهای اجتماعی و فرهنگی گوناگونی را در جامعه دنبال کند که تسهیل در جریان هویت بخشی به جامعه به ویژه جوانان از مهم ترین این کارکردهاست. یکی دیگر از مزیت های بزرگ گردشگری جنگ در ایران، همراه بودن آن با معنویت و انسانیتی است که مدیون رشادت های رزمندگان بی شماری است که جان در راه اهداف خود گذاشته و عهد خویش را با خون خود امضا نمودند. افراد با سفر به این مناطق با دور شدن از دنیای مادی، راهی برای جستجوی معنویات می یابند و خود را از قید این دنیا حتی برای لحظاتی رها می کنند. استان خوزستان یکی از استان های اصلی در مسیر جنگ بوده است که آثار جنگ در این منطقه به عنوان جاذبه گردشگری مطرح می شود. جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران از جمله جنگ هایی است که در تاریخ، آثار، حماسه ها و رشادت های آن ثبت شده است و برای گردشگران جذابیت های خاص خود را دارد. این آثار در حال حاضر شاید تنها هدف سفر کاروان راهیان نور باشند، اما این ظرفیت را دارند تا مانند سایت های باقی مانده از دوران جنگ جهانی دوم که گردشگران بسیاری را به خود جذب می کنند، مورد بازدید گردشگران مختلف داخلی و خارجی قرار بگیرند. بنابراین پژوهش حاضر در راستای استفاده از منافع سرشار گردشگری و خصوصاً گردشگری جنگ بر آن است تا به شناسایی موانع توسعه گردشگری دفاع مقدس در استان خوزستان پرداخته و راهبردهایی برای توسعه گردشگری دفاع مقدس در این استان ارائه نماید. رویکرد حاکم بر این پژوهش توسعه ای – کاربردی و روش تحقیق به شیوه توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل مسیر و تحلیل رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین تعدد مراکز تصمیم گیری؛ ضعف بازاریابی؛ کمبود امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری؛ ضعف فرهنگ پذیرش گردشگر و توسعه نیافتگی گردشگری دفاع مقدس رابطه وجود دارد.

آمارها نشان می دهد که گردشگری عنصر اقتصاد جهانی است که هنوز راهی دراز در پیش دارد و رشد آن در گرو توجه زیادی می باشد. لذا لازم و ضروری است تا کشورمان توجهی بیشتری به این صنعت و صنایع وابسته و درآمدزای هم راستا با آن همچون گردشگری جنگ که امروزه به یکی از اساسی ترین زیرمجموعه های گردشگری محسوب می گردد، نمایند. تحقیق حاضر با موضوع شناسایی چالش های پیش روی گردشگری دفاع مقدس (بازدید از مناطق عملیاتی) انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و رویکرد کلی پژوهش کمی و کیفی (آمیخته) می باشد. جامعه آماری بخش کیفی اساتید دانشگاه با تخصص گردشگری دفاع مقدس، کارشناسان و دست اندرکاران خبره در صنعت گردشگری جنگ و جامعه آماری بخش کمی شامل کلیه مدیران و کارشناسان فعال در صنعت گردشگری دفاع مقدس به تعداد 105 نفر در سال 1400 هستند. در بخش کیفی نمونه آماری از روش نمونه گیری گلوله برفی برای انتخاب نمونه استفاده شده است که تعداد نمونه بستگی به میزان مشارکت خبرگان در پژوهش حاضر و اشباع نظری بود که به تعداد 12 نفر بودند، همچنین در بخش کمی از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با استفاده از جدول مورگان و کرجسی به تعداد 82 نفر استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که 24 چالش پیش روی توسعه گردشگری دفاع مقدس شناسایی شده و ضعف در بازاریابی، مهمترین چالش پیش روی توسعه گردشگری در این مناطق است. همچنین، مشخص شد که مناطق مستعد گردشگری دفاع مقدس، با کمبود امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری مواجه هستند.