استقرای بدبینانه

کایلی استنفورد چالش جدیدی پیش روی واقع گرایی علمی قرار داده است که به استقرایِ بدبینانه جدید شهرت یافته است. طبق استدلال وی، برای هر نظریه علمی، " نظریات بدیل نامتصوری" وجود دارند که از دامنه درک دانشمندان فراتر می روند؛ بنابراین هیچ گاه نمی توان نسبت به هویاتِ مشاهده ناپذیرِ نظریات تلقی واقع گرایانه داشت. در این مقاله تلاش می شود با تاکید بر همگرایی نظریات موفق در تاریخ علم، از واقع گرایی علمی در مقابل استدلالِ استنفورد دفاع کنیم. این مقاله بر این نکته تاکید دارد که طبق استقرای بدبینانه جدید، با توجه به تعداد نامحدود نظریه های بدیلِ نامتصور در قبال هر نظریه موفقی، احتمالِ "تطابق" و "وحدت یافتنِ" نظریات مستقل بسیار بعید خواهد بود. در حالیکه در تاریخ علم، شاهد نمونه های مکرر در پیوند یافتنِ نظریات موفق هستیم. همچنین تلاش می کنیم از ایده همگرایی در برابر نقدهای مرسوم دفاع کنیم.

 استقرای بدبینانه را معمولاً مهم ترین استدلال علیه رئالیسم علمی به شمار می آورند. طبق این استدلال، تاریخ علم نشان داده است که نظریه های گذشته به رَغمِ موفّقیّت، درنهایت کاذب از آب آمده اند و لذا (باتوجه به اینکه تنها معیار موردادعای واقع گرایان، یعنی موفّقیّت، نشانه صدق نیست)، نظریه های موفق امروزی نیز کاذب اند. کایل استنفورد معتقد است که استقرای بدبینانه یادشده این ایراد را دارد که واقع گرایان می توانند با تأکید بر تفاوت موفّقیّت هایی که نظریه های گذشته و امروزی داشته اند آن را به چالش بکشند. ازاین رو، او استقرا(ی بدبینانه) جدیدی را طراحی می نماید که، ضمن غلبه بر چنین ایرادی، از قوّت و استحکام بیشتری برخوردار باشد. تفاوتی که او در استقرای خود نسبت به استقرای بدبینانه معروف ایجاد می کند این است که موضوع و محور استقرا را از نظریه ها به نظریه پردازان منتقل می نماید: نظریه پردازان پیشین مکرّراً عاجز از تصور بدیل های جدیِ نظریه های خود بوده اند، بااین حال، تحولات علمی بعدی همواره از وجود چنین بدیل هایی پرده برداشته اند. ازآنجاکه نظریه پردازان امروزی نیز در سایه همین عجز به انتخاب نظریه خود اقدام می کنند، پس صدق (تقریبی) نظریه های امروزی نیز قابل باور نیست.  ما در این مقاله قصد داریم ضمن ارائه استقراء جدید استنفورد، ادعای برتری این استقراء را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهیم. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که استقراء جدید علی رغم کسب شکل و شمایل جدید نسبت به استقراء قبلی، چندان به پیشرفت مهمّ و مطمئنی که بیانگر قوّت و استحکام بیشتر آن بوده باشد دست نیافته است.