مدل نهادی

نوشتار حاضر با بهره گیری از رهیافت نهادی به طراحی نظام ارزیابی سیاست های عمومی در ایران می پردازد. با توجه به توزیع نقش های ارزیابی در نهادهای مختلف و ضرورت نگاه سیستمی برای انسجام فعالیت های ارزیابانه، این مقاله ابتدا به صورتبندی مدل نهادی به عنوان پایه مفهومی طراحی نظام ارزیابی سیاست می پردازد. آنگاه بر اساس آن روش ها و مدل های مناسب برای هر نهاد را تجویز کرده و نقش ها و مسئولیت های نظام ارزیابی را تعیین می کند. مدل نهادی چند رهیافتی و چند روشی است و چهار مولفه هدف ارزیابی، وظایف قانونی، حوزه سیاستی و ویژگی های سازمانی را برای گزینش مدل ارزیابی ملاک قرار می دهد. بدینسان در نظام ارزیابی سیاست پیشنهادی، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور از مدل های نظام اطلاعات مدیریت، پاسخگویی با تاکید بر پرداخت نتیجه گرا و حسابرسی سیستم های اجتماعی، مرکز پژوهش های مجلس از مدل های تحلیل هزینه- فایده، تصمیم- تئوریک، هدف محور، آزمایش و مورد پژوهی، دیوان محاسبات کشور از مدل تحلیل هزینه- فایده و مجمع تشخیص مصلحت نظام از مدل های پایش قانونی و نقد و خبرگی برای اجرای وظایف خود استفاده می کنند. همچنین نیاز به اخذ بازخورد از منابع غیر دولتی و ضرورت تقویت نهادهای خصوصی برای ارزیابی های مستقل و عمومی مورد توجه قرار می گیرد. در این نظام مجمع تشخیص مصلحت نظام متولی ارزیابی سیاست های کلی، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی متولی سیاست های اجرایی و عملیاتی و مجلس شورای اسلامی متولی ارزیابی سیاست های تقنینی است.

مقاله حاضر به تبیین سیاست گذاری خدمت سربازی و فرایند ملت سازی در ایران بر اساس رهیافت داده بنیاد می پردازد. محقق با بهره گیری از فرایند چرخه ای سیاست گذاری به تبیین چگونگی ورود مسئله ملت سازی و همچنین خدمت سربازی به تقویم سیاست گذاری در ایران معاصر می پردازد. بر اساس پژوهش حاضر «خدمت سربازی» و پدیده نوظهور «ملت» از آغاز قرن نوزدهم و تهاجم روسیه و انگلیس به ایران وارد تقویم سیاستی شد، یک اقدام سیاستی مهم در پاسخ به بحران تجاوز خارجی، صورت بندی سیاست های خدمت سربازی بود. مطابق پژوهش حاضر ورود کلیدواژه ملت به ادبیات رسمی ایران تالی سیاست گذاری خدمت سربازی است، رابطه ای تعاملی بین سیاست گذاری خدمت سربازی و فرایند ملت سازی در ایران معاصر وجود دارد؛ بنابراین محقق با بهره گیری از روش نظریه پردازی داده بنیاد به تبیین رابطه این دو مقوله می پردازد. بر اساس چرخه سیاست گذاری، طرح مسئله سیاستی خدمت سربازی و ورود به تقویم سیاستی در بخش بیان مسئله تبیین می شود. در نهایت، محقق پس از تبیین و واکاوی تعامل سیاست های خدمت سربازی با فرایند ملت سازی در ایران، به ایضاح چگونگی تعامل و هماهنگی میان سیاست های سربازی و فرایند ملت سازی در دو قرن اخیر ایران می پردازد.

نقش آفرینی فرهنگی از جمله مهم ترین ویژگی های باشگاه های ورزشی است، ولی تاکنون در تحقیقات گذشته توجه ویژه ای به این مهم نشده است، ازاین رو پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل نهادی نقش آفرینی فرهنگی در باشگاه های ورزشی حرفه ای ایران انجام شده است. پژوهش حاضر به لحاظ فلسفه از نوع تفسیرگرایانه، به لحاظ هدف از نوع بنیادی، به لحاظ رویکرد از نوع استقرایی، به لحاظ راهبرد از نوع نظریه داده بنیاد رهیافت نظام مند، به لحاظ انتخاب پژوهش از نوع تحقیق کیفی و به لحاظ بازه زمانی از نوع مقطعی بود. مشارکت کنندگان پژوهش، 15 نفر از مدیران و مسئولان باشگاه های ورزشی، پیشکسوتان ورزشی، اساتید دانشگاه و صاحب نظران و متخصصان حوزه فرهنگ و ورزش، مربیان و ورزشکاران بودند که به صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات پژوهش از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد و در تجزیه وتحلیل داده ها، بعد از توصیف ویژگی های جمعیت شناختی شرکت کنندگان، کدگذاری داده ها و مراحل مختلف آن ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان داد که مدل پژوهش با مقوله محوری نهادینه سازی فرهنگی باشگاه های ورزشی حرفه ای تحت تأثیر عوامل علّی (تخصص، ویژگی های شخصی، ایجاد هویت و وابسته سازی)، عوامل زمینه ای (مدیریتی، زیرساختی، فرهنگی و رسانه ها) و عوامل مداخله گر (عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی، عوامل مدیریتی و عوامل فرهنگی اجتماعی) قرار دارد که با به کارگیری راهبردهای ارائه شده (شناختی، آموزشی، مالی و مدیریتی) می توان به پیامدهای تعیین شده (توسعه اجتماعی، توسعه فرهنگی، توسعه رفتاری، توسعه نشاط و توسعه سلامتی) رسید؛ بنابراین مسئولان مربوطه می توانند از مدل ارائه شده در این پژوهش، جهت نقش آفرینی فرهنگی در باشگاه های ورزشی حرفه ای ایران بهره بگیرند.