سازمان پیمان آتلانتیک شمالی

بعد از پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد شوروی روند دشمنی های جنگ سرد، با وجود تغییر ساختارها و الگوهای نظام بین الملل، ناخواسته میان شرق و غرب ادامه داشته است. با وجود نیازها و مشکلات مشترکی که دو طرف داشته اند؛ حل این مسائل در گرو همکاری و همگرایی های بیشتر بود، اما به درک این مسئله کمتر رسیده بودند. این نوشتار درپی پاسخ گویی به این سؤال است که عوامل مؤثر در همگرایی ناتو به روسیه چه بوده است؟ و بر این فرض استوار است که رویداد 11 سپتامبر 2001 و روبه رو شدن با تهدیدهای مشترک جدید از جمله تروریست، عامل مهم نزدیک شدن دوطرف بهم بوده است. بنابراین در این نوشتار تلاش شده است تا روند همکاری و مهم تر از آن همگرایی روسیه و پیمان آتلانتیک شمالی، براساس نظریه های سازه انگارانه با روشی توصیفی- تحلیلی بررسی شود.

سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو)، محصول شرایط بین المللی بعد از جنگ جهانی دوم است. ناتو با هدف مقابله با توسعه طلبی شوروی، به عنوان رژیم امنیت منطقه ای تأسیس شد. ناتو با فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، که دیگر دشمن استراتژیک را بر سر راه خود نمی دید دچار بحران هویت گردید. آمریکا در جهان تک قطبی، در جایگاه رهبری و در راستای نیل به اهداف توسعه طلبانه خود، سعی در ابقاء ناتو و گسترش حوزه های نفوذ آن از اروپا به سایر نقاط جهان به خصوص منطقه خاورمیانه اقدام نمود. حادثه 11 سپتامبر نقطه عطفی در رویکرد جدید امنیتی ناتو بود، زیرا برای نخستین بار از محدوده غرب اروپا فراتر رفته و اقدام به گسیل گسترده نیروهای نظامی به خاورمیانه (افغانستان) نمود. ناتو در شرایط نوین بین المللی با ارائه تعریف جدیدی از تهدیدات، طیف وسیعی از موضوعات جهانی را به عنوان منابع جدید تهدید مورد شناسایی قرار داده و زمینه را برای ایفای نقش خویش در هر نقطه ای از جهان که منافعش اقتضاء کند فراهم ساخته است. در بازگشت به هدف پژوهش که درصدد بررسی جایگاه ناتو در استراتژی کلان آمریکا و تأثیرات ایالات متحده بر ناتو بعد از پایان جنگ سرد می باشد، فرضیه پژوهش بیان می دارد که در دوران جهان تک قطبی، ناتو به عنوان بازوی سیاسی- نظامی، ابزاری برای آمریکا و تحت رهبری این کشور برای نیل به سیاست های توسعه طلبانه آمریکا در هر نقطه ای از جهان (خاورمیانه) بوده است.

این نوشتار در نظر دارد تا زمینه های شکل گیری سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) را در برابر اتحاد جماهیر شوروی سابق بر اساس نظریه موازنه تهدید استفان والت را مورد سنجش قرار دهد، بنابراین سئوال این پژوهش این است که شاخص های مطرح شده در نظریه موازنه تهدید استفان والت تا چه اندازه با عوامل موثر در شکل گیری سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در برابر اتحاد جماهیر شوروی سابق قابل تطبیق می باشد؟ فرض بر این است که شاخص های ذکر شده در نظریه موازنه تهدید والت در شکل گیری سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) علیه اتحاد جماهیر شوروی موثر و قابل انطباق بوده است.روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی و در چارچوب نظریه «موازنه تهدید» استفان والت است. اطلاعات لازم با استفاده از شیوه کتابخانه ای و با مراجعه به کتابها، مقالات، و نشریات داخلی و خارجی و منابع اینترنتی گردآوری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بر اساس نظریه موازنه تهدید والت شاخص های ذکر شده در شکل گیری اتحادها (مجاورت، قدرت تهاجمی،نیات تهاجمی، افزایش قدرت تهاجمی) در شکل گیری ناتو علیه اتحاد جماهیرشوروی سابق موثر و قابل تطبیق می باشد.