پیام رسان های اجتماعی

امروزه پیام رسان های اجتماعی در بین مردم ایران از اقبال بالایی برخوردار بوده و کاربران زیادی در بین مردم دارند. مردم ایران برای استفاده از پیام رسان های اجتماعی با دو انتخاب پیام رسان های داخلی و پیام رسان های خارجی مواجه هستند و تحقیقات نشان داده اند که استفاده مردم ایران از پیام رسان های خارجی بیشتر است. این تحقیق به بررسی علت عدم اقبال و توجه مردم به پیام رسان های ایرانی و مقایسه آن با پیام رسان های خارجی پرداخته است تا بتواند با قیاس تفاوت های بین پیام رسان های داخلی و خارجی از نظر کاربران به مدلی برای طراحی پیام رسان ایرانی مناسب با سلیقه کاربران دست پیدا کند. در این تحقیق از رویکرد پدیدارشناسی و روش زیمت برای استخراج نقشه ذهنی کاربران نسبت به پیام رسان های داخلی و خارجی استفاده شده است و در این راستا از 15 نفر از دانشجویان در شهر تهران مصاحبه زیمت به عمل آمده است. یافته های تحقیق در سه محور نقشه ذهنی پیام رسان های داخلی، نقشه ذهنی پیام رسان های خارجی و مقایسه بین این دو نقشه بوده است. دو نقشه اجماعی به صورت سازه ای با یکدیگر مقایسه و تحلیل شدند. تعداد سازه های استخراج شده پیام رسان ایرانی نسبت به پیام رسان خارجی بیشتر بود که نشان دهنده دغدغه کاربران نسبت به پیام رسان ایرانی است. اکثر این سازه ها ماهیتی منفی داشتند و با تحلیل این سازه ها می توان دریافت که قسمتی از مشکلات پیام رسان های ایرانی در طراحی و مشکلات فنی آنان و قسمت دیگر ریشه در مشکلات مدیریتی دارد. در انتها مقایسه بین پیام رسان ها تحلیل شده و پیشنهاد هایی به سازندگان و مدیران جهت طراحی پیام رسان ایرانی با توجه به نیاز کاربر داده شده است.

پروژه پیام رسان وی چت در هلدینگ تِنسِنت از سال 2010 آغاز شده است. البته وی چت تنها پروژه هدلینگ تِنسِنت نیست؛ بلکه این مجموعه، تعداد زیادی برند و پروژه کلان دارد. آخرین آمارها نشان می دهد که وی چت با بیش از یک میلیارد کاربر در جایگاه پنجم رسانه های اجتماعی و سوم پیام رسان هاست و تنها واتساپ و مسنجر (هر دو متعلق به فیس بوک)، پیام رسان هایی هستند که کاربران بیشتری نسبت به وی چت دارند. یکی از مهم ترین ویژگی های وی چت در میان مخاطبان، امکان های مالی و پرداخت دیجیتال است و ۷۶ درصد مجموع کاربران چینی از این خدمات بهره می برند. چینی ها در پرداخت دیجیتالی و مبتنی بر تلفن همراه، سرآمد جهان هستند و ۳۵ درصد مبادلات مالیِ تلفن همراه را در اختیار دارند. درآمد عمده تِنسِنت از دو پیام رسان اجتماعی وی چت و کیو.کیو، شبکه های اجتماعی «کیوزون» و مجموعه بازی های آنلاین و رایانه ای آن است. هم اکنون تِنسِنت بزرگ ترین ارائه دهنده بازی های رایانه ای و بازی های تلفن همراه در دنیا است و در این عرصه، درآمدش از مایکروسافت و سونی هم بیشتر است. حال سؤال اساسی این است که چه سیاست هایی در تِنسِنت ، وی چت را با چنین توفیقاتی روبرو ساخته است. شناسایی الگوهای موفق پیام رسان های اجتماعی برای اقتصاد دیجیتال کنونی در ایران و سیاست گذاری های نهادهای مرتبط اهمیت فراوانی داشته و ضرورت دارد. مطالعه حاضر برای ارزیابی سیاست از روش گزارش راهبردی استفاده می کند. نتایج این پژوهش نیز نشان می دهد که «عدم اتکای درآمد تِنسِنت به تبلیغات»؛ «سرمایه گذاری در حوزه های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات»؛ «فرهنگ مبتنی بر تحقیق و توسعه»؛ «اهتمام به ارز دیجیتال»؛ «ادغام سرگرمی در رسانه های اجتماعی» و «ارائه بازی های رایانه ای فراگیر» از مهم ترین راهبردهای کلان تِنسِنت است.

با گسترش شبکه های اجتماعی و پیام رسان های خارجی، در حال حاضر میلیون ها کاربر ایرانی در این فضاها حضور دارند و روزانه مدت قابل توجهی از وقت خود را در آن جا سپری می کنند و تأثیرات این شبکه ها بر سبک زندگی، فرهنگ، ذائقه و انتخاب های ایشان به وضوح قابل درک است. با توجه به اینکه فضای مجازی تحت حکمرانی کشور ما قرار ندارد، این واقعیت، ظرفیتی برای بهره گیری از فضای مجازی به عنوان یک ابزار برای تأثیرگذاری بر جوامع، پدید آورده که می توان از آن به «استعمار مجازی» تعبیر کرد. ایالات متحده آمریکا با در اختیار داشتن غالب شرکت های پیشرو و بزرگ در فضای مجازی، مهم ترین بازیگر عرصه استعمار مجازی است. استعمار مجازی آمریکا، نشان دهنده ظرفیت جدیدی برای تحول فرهنگی و انحراف از مسیر استقلال ملت ها به سوی الگوها و ارزش های فرهنگی غربی و به خصوص آمریکایی است. از این رو پژوهش حاضر به دنبال تحلیل و بررسی سیاست های جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با استعمار مجازی آمریکا بوده است. بر این اساس سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی، مصوب سال 1396 شورای عالی فضای مجازی، به عنوان یکی از اسناد سیاستی کشور در زمینه فضای مجازی، با روش تحلیل مضمون و تفکر نقدی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد فراگیرترین مفهوم سند مورد مطالعه در این پژوهش، «تقویت حاکمیت داخلی» است. همچنین عبارت «تقویت حاکمیت داخلی بر پیام رسان های اجتماعی، منجر به ساماندهی پیام رسان های اجتماعی می شود»؛ به عنوان اصلی ترین ادعای مطرح شده در سند شناسایی گردید.