عمار جوکار

با گسترش شبکه های اجتماعی و پیام رسان های خارجی، در حال حاضر میلیون ها کاربر ایرانی در این فضاها حضور دارند و روزانه مدت قابل توجهی از وقت خود را در آن جا سپری می کنند و تأثیرات این شبکه ها بر سبک زندگی، فرهنگ، ذائقه و انتخاب های ایشان به وضوح قابل درک است. با توجه به اینکه فضای مجازی تحت حکمرانی کشور ما قرار ندارد، این واقعیت، ظرفیتی برای بهره گیری از فضای مجازی به عنوان یک ابزار برای تأثیرگذاری بر جوامع، پدید آورده که می توان از آن به «استعمار مجازی» تعبیر کرد. ایالات متحده آمریکا با در اختیار داشتن غالب شرکت های پیشرو و بزرگ در فضای مجازی، مهم ترین بازیگر عرصه استعمار مجازی است. استعمار مجازی آمریکا، نشان دهنده ظرفیت جدیدی برای تحول فرهنگی و انحراف از مسیر استقلال ملت ها به سوی الگوها و ارزش های فرهنگی غربی و به خصوص آمریکایی است. از این رو پژوهش حاضر به دنبال تحلیل و بررسی سیاست های جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با استعمار مجازی آمریکا بوده است. بر این اساس سند سیاست ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان های اجتماعی، مصوب سال 1396 شورای عالی فضای مجازی، به عنوان یکی از اسناد سیاستی کشور در زمینه فضای مجازی، با روش تحلیل مضمون و تفکر نقدی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد فراگیرترین مفهوم سند مورد مطالعه در این پژوهش، «تقویت حاکمیت داخلی» است. همچنین عبارت «تقویت حاکمیت داخلی بر پیام رسان های اجتماعی، منجر به ساماندهی پیام رسان های اجتماعی می شود»؛ به عنوان اصلی ترین ادعای مطرح شده در سند شناسایی گردید.