فیلم نوآر

سایه در فیلم، یک مفهوم تکنیکی و محتوایی است که به بیانگرترین عنصر سینمایی بدل شده و مفهومی گسترده دارد. این مسئله که سایه پدیدهی قابل خوانش بوده و همچنین تحلیل آن از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار است، مساله کلیدی این مقاله میباشد. بسیاری از سبکهای سینمایی از قابل خوانش بودن این ابزار برای انتقال سریع مفاهیم درونی فیلم به مخاطبانشان استفاده کردهاند. در این مقاله با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی سعی شده است، مفاهیم و کارکردهای ساختاری سایه در فیلم مورد تامل قرار گیرد. بنابراین در این راستا ضمن بررسی کارکردهای معنایی سایه، به تحلیل مفاهیم سایه و کارکرد آن در فیلم نوآر پرداخته شده و در نهایت فیلم شاهین مالت به عنوان نمونهای مطرح در این سبک، با تاکید بر فرم و اندازه سایه که در برگیرنده مفاهیم پنهان در ارتباط با کاراکترها هستند، تحلیل و بررسی می شود.

تحقیق پیش رو به بررسی ویژگی ها و خاستگاه های سینمای تکنوآر می پردازد. این ژانر فرعی، از ادغام فیلم نوآر با گونه ی علمی تخیلی در دهه ی 80، همزمان با رواج خصوصیات پست مدرنیستی در هنرها، شکل گرفت. سینمای تکنوآر، علاوه بر این که مصداق خوبی برای ترکیب ژانرها و سبک هاست، برخی از مفاهیم کلیدی پست مدرنیسم را نیز به خوبی بازتاب می دهد. بر همین اساس این تحقیق سینمای تکنوآر را، با هدف شناخت برخی خاستگاه های گونه های جدید و درک بهتر شکل های متفاوت سینمایی برگزیده است . در این تحقیق همچنین معرفی مسائل نظری و سبک های هنری که نقش منبع الهام فیلمسازان این گونه را یافته اند، مدنظر بوده است. برای دستیابی به اهداف فوق، ابتدا توضیحاتی درباره ی فیلم نوآر و سپس احیای آن که نئونوآر نام یافته، آورده شده است. سپس سایر ریشه های سینمای تکنوآر شامل گونه ی علمی تخیلی، ادبیات سایبرپانک، ادبیات گوتیک و داستان های اساطیری معرفی شده اند. در ادامه عناصری همچون دیستوپیا، بحران های محیط زیست، سایبرگ و نوستالژی با تکیه بر آرای اندیشمندانی همچون لیوتار، دریدا، جیمسون و بودریار مورد بررسی قرار گرفته اند. در انتها موارد فوق بر یک نمونه فیلم انطباق داده شده اند. روش اجرا در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای (واقعی و مجازی) است. همچنین از نمونه های شاخص سینمای تکنوآر برای بازیابی ویژگی های نامبرده استفاده شده است. 

بیان مسئله: یکی از رویکردهای علمی در خوانش محتوای آثار هنری تصویری رویکرد آیکونولوژی است. باوجود آن که ازاین رویکرد تا به امروز بیشتر در خوانش آثار هنر تجسمی بهره برده اند، اما استفاده از آن در خوانش آثار سینمایی نیز با رعایت الزامات آن امکان پذیر است. آیکونولوژی شاخه ای از تاریخ هنر است که توجه خود را به محتوای اثر هنری در برابر فرم آن معطوف می کند. آنچه در خوانش آیکونولوژیک مطرح است شناسایی جزء تکرارشونده در اثر هنری، آیکون، و تفسیر دلایل شکل گیری آن بر مبنای شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه شکل دهنده آن آیکون است. با توجه به خصوصیات تکرارشونده ژانر فیلم نوآر و تصویر تثبیت شده آن از زن می توان فیلم های این گونه سینمایی را با استفاده از رویکرد آیکونولوژی موردبررسی قرارداد. در تاریخ هنر سینما ژانر نوآر همواره به عنوان یکی از نقاط اثرگذار این هنر برشمرده شده است. به همین منظور پژوهش حاضر به مطالعه تاثیر هویت مردانه بر شکل گیری آیکون زن در فیلم نوآرهای دهه 1940 میلادی آمریکا می پردازد. به همین جهت در این مقاله ابتدا رویکرد آیکونولوژی مختصراً معرفی می شود و سپس خوانش آیکونولوژیک پنج اثر شاخص فیلم نوآر با تکیه بر شخصیت زن در این فیلم ها صورت می گیرد.هدف: هدف این پژوهش نشان دادن امکان استفاده از رویکرد آیکونولوژی در خوانش آثار سینمایی و بررسی تاثیر هویت مردانه بر شکل گیری شخصیت تکرارشونده از زن در آثار فیلم نوآر شده اند.سؤال مقاله : دلایل شکل گیری شخصیت تکرار شونده زن در فیلم نوآرها چیست؟ هویت مردسالارانه جامعه چه تاثیری بر شکل گیری شخصیت زن در فیلم نوآرها داشته است؟روش تحقیق: در این مقاله از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده و منابع کتابخانه ای مورد استناد قرار گرفته اند.نتیجه گیری: طبق یافته های این پژوهش آیکون زن در فیلم نوآرهای هالیوود حاصل سنت های بصری و روایی دوره خود از جمله وجود سیستم استودیویی، نقش پذیری زنان در جامعه آمریکا و هویت مردانه حاکم بر آن جامعه است.