ارزشیابی کاذب

امروزه یکی از معضلات مهم آموزش عالی ایران، کاهش انگیزه دانشجویان دکتری به پایان داده رساله دکتری در زمان مناسب و قانونی است که این امر هزینه بسیار زیادی برای دانشجویان، آموزش عالی و کشور به دنبال دارد. این پدیده با توجه به مفهوم فلات، فلات تحصیلی نامیده شد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر مفهوم پردازی فلات تحصیلی و شناسایی عوامل زمینه ای ایجادکننده آن بود. پژوهش حاضر از نوع بنیادی، و از نظر نحوه گردآوری داده ، توصیفی- پیمایشی بود. جامعه پژوهش همه دانشجویان دکتری بودند که پروپوزال خود را تصویب کرده بودند. از این میان، در نهایت، 660 دانشجو به روش در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه نیمه باز پژوهش را پاسخ دادند. داده ها با ترسیم جدول توافقی و رگرسیون لجستیک تحلیل شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد حدود 19 درصد از پاسخگویان دچار پدیده فلات تحصیلی هستند. همچنین، نتایج نشان داد از هفت متغیر زمینه ای مورد بررسی پژوهش (شامل جنسیت، تعداد نیم سال اخذ رساله، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، نوع دانشگاه (شهریه ای یا بدون شهریه) و اهمیت مدرک دکتری برای ارتقا در شغل یا کسب شغل، و علاقه به موضوع رساله)، دو متغیر وضعیت تأهل و نوع دانشگاه در فلات تحصیلی تأثیرگذار نبودند و سایر متغیرها تأثیرگذار بودند و از این میان، علاقه به موضوع رساله تأثیر بیشتری با ضریب نسبت به سایر متغیر ها داشت.

تحریف نتایج ارزشیابی از مخرب ترین آسیب هایی است که پویایی و نشاط هر نظامی را با چالش های جدی همراه می سازد. هدف اصلی این پژوهش ساخت پرسشنامه ارزشیابی کاذب برای مدارس ابتدایی است. بدین منظور مبتنی بر روش پژوهش آمیخته اکتشافی دو مطالعه به انجام رسید که در مطالعه اول از طریق نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی، 30 نفر و در مطالعه دوم، از میان معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران تعداد 714 نفر از طریق نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شدند. داده های کیفی با استفاده از راهبرد هفت مرحله ای کُلایزی به شناسایی 4 عامل اصلی منجر گردید. در مطالعه دوم، به تدوین ابزار بر مبنای یافته های مطالعه اول و بررسی ویژگی های آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی پرداخته شد؛ همچنین از مدل پاسخ مدرج سیم جیما برای بررسی ویژگی گویه ها، گزینه ها و برازندگی داده ها استفاده شد. در نهایت، پس از اعمال اصلاحات و حذف موارد نامناسب ابزار تدوین شده، نهایی گردید.

شکل گیری فرهنگ ارزشیابی کاذب از مخرب ترین آسیب هایی است که پویایی و نشاط هر نظامی را با چالش های جدی همراه می سازد. پژوهش حاضر، با هدف واکاوی در ادراک و تجربه زیسته معلمان و مدیران در خصوص عوامل مؤثر در شکل گیری فرهنگ ارزشیابی کاذب در مدرسه های ابتدایی به انجام رسید. تلاش شد تا با بهره گیری از ظرفیت شگرف روش های کیفی به شناسایی و بازنمایی عمیق عوامل مؤثر در شکل گیری فرهنگ ارزشیابی کاذب در مدرسه های ابتدایی اقدام شود. برای گردآوری داده ها از مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند استفاده شد. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و راهبرد ملاکی، پس از 27 مصاحبه، اشباع داده ها حاصل شد. مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA تحلیل شد. با تحلیل مصاحبه ها 7 مضمون اصلی شامل «عوامل فردی»، «عوامل آموزشی»، «عوامل مرتبط با مدیر»، «عوامل فرهنگی اجتماعی»، «عوامل مرتبط با مدرسه»، «عوامل مرتبط با سیاست گذاری و برنامه ریزی» و «عوامل مرتبط با فرایند اجرای برنامه ها» شناسایی شد. یافته ها نشان داد که نظام ارزشیابی آموزشی در مدرسه های ابتدایی با چالش های مضاعفی روبه روست و ضرورت دارد، به منظور انجام ارزشیابی معتبر و اصیل؛ تصمیماتی در سطح کلان اتخاذ شود. شواهد نشان می دهد، کم توجهی به اصول ارزشیابی در نظام آموزش ابتدایی، زمینه شکل گیری و تشدید فرهنگ ارزشیابی کاذب را ایجاد کرده است.