ارزیابی کتاب درسی

مهارت نگارش به منزله آخرین مهارت زبانی با وجود اهمیت بسزایی که در آموزش زبان عربی دارد، تاکنون در ایران نویسندگان کتاب های دانشگاهی و پژوهشگران کم تر بدان توجه کرده اند. چنانچه شواهد نشان می دهد بیشتر دانشجویان و دانش آموختگان رشته زبان و ادبیات عربی با مشکلات فراوانی در زمینه نگارش به زبان عربی روبه رو هستند. یکی از عوامل مؤثر در این امر، عدم دسترسی به منبع آموزشی کامل است که راهکارهای عربی نویسی براساس اصول آموزش زبان در آن ارائه شده باشد. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی و تحلیل کیفی و انتقادی، مجموعه الرائد فی تعلیم اللغه العربیه کتاب الإنشاء تألیف مسعود فکری را از دو جنبه شکلی و محتوایی ارزیابی کرده است. نتایج تحلیل نشان می دهد که توجه به افزایش توانش زبانی زبان آموز پس از مطالعه این کتاب و یادگیری و به کار بردن نکته های آموزشی آن، همچنین استفاده دقیق و مناسب از رنگ ها در طراحی جلد و صفحه آرایی آن و نگارش متن با قلم واضح و خوانا ازجمله موارد قوت این کتاب است، در حالی که گزینش متون ادبی فراوان و درج برخی از تمرین ها که به دلیل عدم بسترسازی آموزشی لازم، با سطح علمی و شناختی زبان آموزان غیرگویش ور به زبان عربی همخوانی ندارد، از موارد ضعف آن به شمار می رود.

این پژوهش در نظر دارد کتاب تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی را که از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) منتشرشده، ارزیابی کند. این اثر، درمقایسه با آثار مشابه، گامی فراتر رفته و مؤلّف محترم، کتابی به نسبت روشمندتر، جامع تر و کاربردی تر را عرضه کرده است. نظم منطقی در بیان مباحث، ارائه دسته بندی های کامل تر از شیوه های اثرپذیری به همراه توضیحات سودمند در باب نمونه های آن و ترجمه های شیوا از آیات و احادیث از جمله نقاط قوت این کتاب به شمار می رود. امّا با توجّه به ملاک های ارزیابی کتب درسی از لحاظ شکلی، ساختاری و محتوایی برخی اشکالات جدّی به این کتاب راه یافته است که فرایند یادگیری و یادمانی مطالب را در دانشجو با مشکل مواجه می کند. عدم ارجاع و استناد به منابع معتبر در تعریف اصطلاحات، ابهام، کلّی گویی و تناقض، تعدّد عناوین، مطابقت نداشتن کتاب با اهداف و سرفصل آموزشی مصوّب، فقدان مقدمه مطلوب و اثربخش، لزوم توجّه بیشتر به معیارهای روزآمدی، سودمندی و جامعیّت در تدوین مطالب به همراه برخی ضعف های شکلی و ساختاری از جمله نکاتی است که در این کتاب، نیازمند بازبینی و اصلاح است.