دوسو توانی سازمانی

طی دهه های گذشته دوسوتوانی سازمانی به عنوان یک مبحث جدید مدیریتی مورد توجه قرار گرفته است و به توانایی سازمان در توجه همزمان به دو هدف ناسازگار سازمانی یعنی بهره برداری و اکتشاف اشاره میکند. اما سازمانها برای دستیابی به دوسوتوانی به منابع مختلفی نیاز دارند که مهمترین این منابع نیروی انسانی یا کارکنان سازمان هستند که میتوانند سازمانها را در رسیدن به هدف دوسوتوانی یاری کنند، از این رو هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر دوسوتوانی کارکنان میباشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- پیمایشی میباشد.21 عامل به عنوان عوامل موثر بر دوسوتوانی کارکنان از ادبیات پژوهش استخراج گردید و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از دو روش دلفی و فازی و ISM استفاده شده است. پرسشنامه دلفی و ISM طی دو مرحله بین 15 نفر از مدیران و کارشناسان منابع انسانی بانک های تجاری شهر تهران توزیع گردید که در مرحله اول پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات با روش دلفی 7 عامل از بین 21 عامل شناسایی شده حذف گردید و در نهایت 14 عامل به عنوان مهمترین عوامل شناسایی گردید. سپس عوامل شناسایی شده طی پرسشنامه ISM مجددا در اختیار مدیران وکارشناسان قرار داده شد تا به اولویت بندی عوامل بپردازند. بدین ترتیب عوامل در 8 سطح اولویت بندی شدند که ویژگی های شخصیتی که از عوامل فردی درونی میباشد به عنوان تاثیرگذارترین عامل و عوامل انعطاف پذیری منابع انسانی و انگیزه بیرونی که از عوامل سازمانی ساختاری میباشند به عنوان تاثیرپذیرترین عوامل شناسایی شدند

هدف این پژوهش طراحی ابزاری جهت ارزیابی استراتژی دوسو توانی در سازمان می باشد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش نمونه ای 173 نفری از اعضا هیئت علمی (با مرتبه علمی استادیار به بالا) ازدانشگاه های استان خراسان شمالی در سال تحصیلی 94-95 با استفاده از فرمول کوکران با روش طبقه ای نسبی انتخاب گردیدند. در این مطالعه با توجه به هدف و ماهیت پژوهش جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی استفاده شده است. نتایج حاصل از مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته و به روش هدفمند از 14 نفر از اساتید خبره دانشگاهی منجر به ساخت پرسشنامه اولیه محقق ساخته در مقیاس 5 درجه ای لیکرت با 71 گویه گردید که با انجام تحلیل اکتشافی 10گویه به دلیل مقادیر اشتراک استخراجی کوچک تر از 0.5 حذف گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط خبرگان دانشگاه مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی روایی سازه، از دو معیار روایی همگرا و واگرا استفاده شد. نتایج به دست آمده از بارهای عاملی گویه های هر عامل نشان داد، کلیه گویه ها دارای بار عاملی بیش از 0.4 و میانگین واریانس استخراج شده، بالای 0.5 بودند، لذا روایی همگرا این متغیرها تأیید شد. علاوه بر این، مقادیر جذر میانگین واریانس استخراج شده بیشترین مقدار را نشان می داد که بیانگر وجود روایی واگرا در بین متغیرهای پژوهش بود. پایایی و پایایی ترکیبی پرسشنامه برای همه متغیرها مقادیر بالای 7/0 را نشان داد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عامل تاییدی نشان داد که عوامل و مولفه ها ا از برازندگی قابل قبولی برخوردار هستندو با سازه زیربنایی همسو هستند و در نهایت طراحی این پرسشنامه به عنوان ابزاری معتبر و روا می تواند گامی در جهت سهولت تحقیق در ارزیابی دوسو توانی سازمانی در سازمانهای ایرانی باشد.