زنجیره تامین نفت

صنعت نفت در ساختار انرژی و اقتصاد جهانی سهم بسزایی دارد و برنامه ریزی سطوح استراتژیک و عملیاتی زنجیره تأمین آن با هدف ارتقای موقعیت رقابتی کشورها در سطح جهانی و توسعه اقتصادی صورت می گیرد. در این پژوهش یک مدل ریاضی برای طراحی زنجیره تأمین نفت خام با در نظر گرفتن مسائل مربوط به مکان یابی تسهیلات، تخصیص تقاضا، برنامه ریزی حمل ونقل و توزیع ارائه می شود. در مدل پیشنهادی، الزامات زیست محیطی مربوط به انتشار گازهای گلخانه ای در نظر گرفته خواهد شد و به موجب آن میزان انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از حمل ونقل نفت نمی تواند از یک مقدار مشخص فراتر رود. نظر به اینکه در دنیای واقعی به ندرت می توان مقدار دقیق پارامترها را مشخص کرد، عدم قطعیت پارامتر های بودجه، ظرفیت حمل ونقل، ظرفیت واحدهای بهره برداری، میزان صادرات، مقدار استخراج و تولید نفت خام، تقاضای محصولات پالایشگاهی و میزان تولید آن ها در مدل پیشنهادی لحاظ می شود. برای برخورد با عدم قطعیت موجود در پارامترهای مدل از رویکرد بهینه سازی استوار استفاده می شود. نتایج عددی کارایی مدل پیشنهادی را تأیید می کنند و نشان می دهند با افزایش سطح عدم قطعیت سودآوری کاهش می یابد؛ اما می توان با مهار عدم قطعیت پارامترها و مدیریت مناسب تولید و توزیع سودآوری زنجیره تأمین نفت را تضمین کرد.

زمینه وهدف: صنعت نفت از مهم ترین بخش های اقتصادی به ویژه در کشورهای وابسته به آن است. زنجیره تأمین نفت، با ریسک های بسیاری مواجه است که باید به آن توجه شود.هدف شناسایی اجزای زنجیره و ریسک آن ها و تحلیل روابط آن ها است.مواد و روش ها: رویکرد تحقیق، آمیخته (کیفی-کمی) است. در بخش کیفی با تحلیل مضمون به ارزیابی زنجیره تأمین نفت پرداخته شد. در فاز کمی از دلفی فازی و دیمتل فازی برای ارزیابی و شناسایی روابط علی و معلولی شاخص های ریسک استفاده شد. نمونه تحقیق 16 نفر از اساتید، خبرگان و صاحب نظران حوزه نفت با نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری بود.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.یافته ها: زنجیره تأمین نفت شش مرحله اصلی استخراج و تولید، حمل ونقل، پالایش، توزیع، ذخیره سازی و توزیع نهایی دارد. در این مراحل، 38 مورد ریسک شناسایی و  بر اساس نتایج دلفی فازی تایید شد. طبق روش دیمتل، جزء توزیع در میان اجزای زنجیره، بیشترین اثرگذاری را دارد.نتیجه : بهبود خدمات توزیع، تحویل به موقع محصولات و تضمین عدم وقفه در تأمین نفت برای مشتریان از اهمیت بالایی برخوردار است. عواملی مانند توزیع بهینه، بهبود شبکه حمل ونقل، کاهش ضایعات و خسارات در فرآیند حمل ونقل و استفاده از تکنولوژی های مناسب برای رصد و کنترل ترکیبات نفتی موجب بهبود کیفیت و کارآیی توزیع است.