پارادایم اجتهادی دانش دینی

کتاب «پارادایم اجتهادی دانش دینی» از کتب تأثیرگذاری در زمینه علم دینی است. در این کتاب با توجه به ظرفیت ها و محدودیت های مفهوم پارادایم در ادبیات فلسفه علم کوهن و مقایسه آن با واژگانی همچون مدرسه، مکتب و حوزه در ادبیات علوم حوزوی، تعریف جدیدی از پارادایم ارائه شده و نظریه ای بر مبنای آن عرضه گردیده و تلاش شده تا در مقایسه با مولفه های هستی شناختی، معرفت شناختی، روش شناختی و انسان شناختی پارادایم های رایج در حوزه علوم انسانی، مولفه های پارادایم دینی دانش معرفی گردد. در «پارادایم اجتهادی دانش دینی» تلاش می شود هم معرفت بخشی یافته های روش اجتهادی نشان داده شود و هم حجیت و چگونگی استفاده از منابع و روش های مختلف عقلی، نقلی و تجربی در نظامی منسجم ارائه گردد. در این مقاله پس از ارائه گزارشی از کتاب «پارادایم اجتهادی دانش دینی»، ابعاد مختلف آن بررسی می گردد.

ارائه مدلی منطقی و نظامند برپایه مجموعه الزامات روش شناختی تولید علم دینی به مثابه مهم ترین و اساسی ترین پیش نیاز و گام پیشران تولید علوم انسانی اسلامی نیازمند ارزیابی روش شناختی و جرح و تعدیل الگوهای علم دینی است. این پژوهش با تأکید بر نیازهای معرفتی، فرهنگی و اخلاقی در تولید علم دینی، تلاش کرده تا به شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی مدل پاد بپردازد. نگرش نو به مقوله اجتهاد وعرضه اجتهادی دانش دینی در چارچوبی پارادایمی، تمایز میان بخش فراپارادایمی از پارادیمی و توجه به مبانی نظری لازم در روش شناسی تولید علم و... از مهم ترین وجوه امتیاز مدل پاد و انحصار گرایی روش شناختی، ابهام در جایگاه تجربه در روش شناسی پارادایمیک مدل پاد، ، ابهام در امتیاز روش شناختی این مدل بر رویکردهای تلفیقی روشی،عدم اعتبار معرفت شناختی عام، عدم کارآمدی لازم در تعامل با پارادایم های رقیب و... از مهم ترین جنبه های ابهام و محدویت های این مدل است. در عین حال این دیدگاه به سبب پرداختن به اکثریت مولفه های روش شناختی در تولید علم دینی ظرفیت های لازم روش شناختی تولیدعلم دینی را دارامی باشد.