برنامه ریزی ریاضی چندهدفه

توسعه انواع سیستم های حمل ونقل عمومی شهری که هر کدام مناطق مختلفی را پوشش می دهند، مسئله انتخاب نوع سیستم حمل ونقل و تعیین مسیر مناسب سفر بین دو ایستگاه مبداء و مقصد مشخص را برای مسافران و استفادهکنندگان سیستمهای حمل ونقل عمومی دشوار کرده است. در شهرهای بزرگ مانند تهران شبکه ای از سیستم های حمل ونقل عمومی موسوم به سیستم های چندوجهی شامل ایستگاه ها به عنوان گره ها و وسایل حمل ونقل عمومی واسط بین دو ایستگاه متوالی به عنوان کمان های آن تشکیل می شود. مسافران پیوسته به دنبال روشی برای یافتن مسیر بهینه در شبکه های حمل ونقل چندوجهی پیچیده می باشند تا با کمترین هزینه و سردرگمی از مبدا مشخص به مقصد مورد نظر خود برسند. در این مقاله، جهت مسیریابی در شبکه های سیستم های حمل ونقل چندوجهی مدلی برنامه ریزی ریاضی چندهدفه با سه تابع هدف توسعه داده شده است. اهداف مدل ارائه شده، حداقل کردن هزینه، زمان سفر و تعداد تغییر نوع وسایل نقلیه می باشد. ضمن بررسی اعتبارسنجی مدل ها با مسائل آزمون، دو الگوریتم دقیق و فراابتکاری (الگوریتم مورچگان) برای حل مدل پیشنهادی توسعه داده شده است. نتایج ارزیابی عملکرد روش های حل نشان می دهد زمان حل مسائل با روش دقیق برای مسائل با بیش از 15 گره غیرکارا است. در حالی که الگوریتم فراابتکاری، مسائل نمونه را با کیفیتی مشابه روش دقیق اما با زمان منطقی ارائه می کند.

حدنگاری اراضی کشاورزی می تواند به طراحی الگوی کشت عملیاتی برای هر مزرعه کمک کند و برنامه ریزی تولید، نظام توزیع محصولات کشاورزی و مدیریت بهینه آب و خاک را در راستای راهبردهای جامع و کلان کشاورزی کشور به همراه داشته باشد. در مطالعه حاضر، با بهره گیری از مدل برنامه ریزی ریاضی چندهدفه، از روش حدنگاری اراضی کشاورزی برای تدوین الگوی کشت جامع و عملیاتی مزارع شهرستان شهرضا واقع در استان اصفهان در قالب یک ساختار سامان ه ای پشتیبان تصمیم استفاده شد. با توجه به گستردگی اطلاعات و لزوم پردازش آنها و همچنین، دسترسی سریع و دقیق به نتایج حاصل از اجرای مدل برنامه ریزی، ساختار سامان ه ای یادشده تلفیقی از پایگاه داده های توصیفی و مکان دار، بستر برنامه نویسی و بسته نرم افزاری بهینه سازی برای حل مدل و ایجاد گزارش های لازم بود. نتایج نشان داد که در مدل چندهدفه، با وجود کاهش سطح زیر کشت برای گروه محصولاتی چون غلات و جالیز به ترتیب به میزان 37 و 8 درصد، میزان تولید غلات تنها 27 درصد کم شده و تولید جالیز 70 درصد افزایش داشته و این افزایش بهره وری تولید به دلیل استفاده از نوع واریته، مدیریت کشت، روش آبیاری و تناسب اراضی هر محصول در هر مزرعه در ساختار برنامه ریزی مطالعه حاضر تحقق یافته است. با توجه به ایجاد جزئیات الگوی کشت برای هر مزرعه از طریق اطلاعات حدنگاری، استفاده از نتایج مطالعه برای برنامه ریزی آبیاری و کنترل برداشت از منابع آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی توصیه می شود.