بارفروش

در پی تحولات سیاسی و اجتماعی سالهای پایانی عصر قاجار، مسائل مربوط به زنان و دختران از جمله وضعیت آموزش، نوع پوشش، سن کم ازدواج و تعدد زوجات مورد توجه نخبگان و فعالان عرصه های اجتماعی قرار گرفت. آموزش دختران که به صورت مکتب خانه ای جریان داشت سهم اندکی در تعلیم و تربیت دختران عهده دار بود، همین امر موجب شد تا برخی زنان فعال اجتماعی در پی تاسیس مدارس نوین دخترانه برآیند. این پژوهش با استفاده از اسناد و منابع اصلی به ویژه بهره مندی از اسناد آرشیوی سعی در بازآفرینی سیر تاریخی تاسیس مدارس دخترانه مازندران از انقلاب مشروطه تا پایان حکومت قاجار را دارد. در مازندران عصر قاجار زنانی چون ملوک کیا در بارفروش (بابل امروزی) و فاطمه وکیلی در ساری در زمینه تاسیس مدارس دخترانه مازندران پیشرو شده و پیدایش اینگونه مدارس مرهون تلاشهای ایشان است. این مدارس در بیشتر شدن نقش زنان و دختران در فعالیت های علمی و اجتماعی سهم بسزایی داشته است.

تعلیم و تربیت یکی از عناصر مهم تکوین و توسعه تمدن ها و انتقال آموزه ها و مفاهیم فرهنگی می باشد که عوامل متعددی در فراز و فرود آن دخیل است. در عصر قاجاریه، شاهد گسترش نهادهای آموزشی و مدرسه های علوم دینی در کشور، به ویژه مازندران هستیم که نمونه بارز آن مدرسه آصفیه شهر بارفروش (بابل کنونی) است. هدف از این پژوهش، شناخت ع وامل تأثیرگذار بر بنیاد، تکامل و انحطاط این مدرسه است. در این مقاله سعی شد با استفاده از روش تاریخی (تکیه بر منابع کتابخانه ای و بازخوانی وقف نامه ها و دیگر اسناد) با رویکرد توصیفی– تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که عوامل فراز و فرود فعالیت مدرسه دینی آصفیه بارفروش چه بود؟ یافته های پژوهش نشان داد که افزون بر حمایت های میرزامحمد شفیع مازندرانی، تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در دوران پس از او در مازندران به ویژه در شهر بارفروش، تأثیر قابل توجهی در فراز و فرود فعالیت این مدرسه داشت.