سید محمد باقر صدر

تقکر بنیاد گرایی در عراق به سبب سبغه شیعه گری، بیانگرنوعی خاص از فعالیت های اسلامی در جامعه عراقی بوده،این تفکر شیعه(55درصدی) علیه رژیم بعثی، متکی بر اقلیت(20 درصدی عرب سنی)به حساب می آید. در طلیعه مبارزاتی نهضت امام خمینی (رحمت الله علیه)،سال(1342ش)و تبعید ایشان به عراق از یک سو،ونبوغ شخصیت فقهی شهید سید محمد باقر صدردر حوزه نجف اشرف از سوی دیگر؛وی را برآن داشت که احساس مسئولیت نموده ونسبت به جریانات فکری وسیاسی جهان اسلام،به ویژه جامعه عراقی بی توجه نباشد. لذا این سوال مطرح است که شهید سید محمدباقر صدر چه قرائتی ازجریان شناسی وجریان سیاسی داشتند؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی وتحلیلی به این پرسش پاسخ خواهد داد.

تواناترین جایگاه تحقق عدالت به عنوان آرمان والای انسان بر روی زمین، سیاست و نظام سیاسی است. اهمیت این موضوع تا حدی است که تحقق عدالت در ابعاد گوناگون، در سایه سیاست عدل و توسط حکمرانان آن میسر می گردد. در میان متفکران مسلمان، علامه شهید صدر با نبوغ، موشکافی و اشراف بر بسیاری از نظریه های جدید، به ارتباط عمیق عدالت با سیاست به ویژه در بعد تحقق معتقد است و بررسی نظریه وی می تواند روشنگر راه برای تحقق عدالت در جامعه باشد. از این رو، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که شهید صدر چه رابطه ای را میان عدالت و سیاست و نظام سیاسی ترسیم کرده است؟ در این بررسی، با روش منطق درونی برای کشف و تبیین رابطه مذکور در دیدگاه وی با اتکاء بر توحید و فطرت انسانی تلاش شده است. به اعتقاد صدر، مهم ترین بعد جانشینی انسان در زمین، سیاست یا مسئولیت سرنوشت جمعی خویش است که در سایه آن، تحقق و استمرار عدالت معنا می یابد. عدالت توسط نظام سیاسی حقیقی و از طریق اصولی مانند قانون عادلانه، اجرا، نظارت، مشارکت عمومی، تکافل عمومی، ضمان اجتماعی و توازن اجتماعی تحقق می یابد.

هدف: هدف این نوشتار بررسی فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی از منظر آیه الله شهید سید محمد باقر صدر و تبیین روش، مبانی و اهداف تعلیم و تربیت اسلامی بوده است. روش: روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیلی است. یافته ها: به اعتقاد شهید صدر، اسلام دارای نظام تربیتی مستقلی است که در راستای سعادت بشر از طریق هدایت و پرورش استعداد افراد و به کارگیری آنها در جهت خدمت به انسان است. ایشان با روش مبتنی بر اجتهاد در استنباط نظام تربیتی اسلام، مبانی هستی شناسی تربیت را «نگرش و جهان بینى توحیدى » و «ربانى بودن نظام هستى » معرفی می کند که براساس آن جهان، هدف دار و با معنا است و بر اساس قوانین و سنت های الهی است. براساس نظریه «خلافت الانسان » انسان بر سرنوشت خود براساس عقل و اختیار حاکمیت دارد و با فکر و اراده محتوای باطنی خود را می سازد. آنچه محتوای باطنی انسان مسلمان را شکل می دهد «توحید»، همان ایده آل الهى نامحدود و مطلق است که تربیت و پیشرفت مسئولیت آفرین را برای انسان به همراه دارد. نتیجه گیری: از این تحقیق روشن می شود که، شهید صدر به لایه های عمیق و گسترده ای از تربیت اسلامی توجه کرده است و با توجه به منابع دینی راه و روش کشف و استنتاج نظام تربیت اسلامی را بیان کرده است.