الگوی اسلامی و ایرانی

هدف پژوهش مطالعه تطبیقی الگوی تدریس اسلامی و ایرانی پیشنهادی دانشجویان ارشد رشته های علوم انسانی دانشگاه های تهران بر پایه تجارب جهانی است تا بتوان در نهایت به الگوی تدریس اسلامی و ایرانی برای دوره ارشد رشته های علوم انسانی دست یافت. پژوهش کیفی حاضر با استفاده از روش مطالعه تطبیقی و نظریه زمینه ای انجام شده است. مشارکت کنندگان دانشجویان ارشد شش دانشگاه دولتی تهران به تعداد 120 نفر در سال 1398 هستند که مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفته اند. در این پژوهش نمونه گیری نظری (اشباع نظری) صورت گرفته است. جهت تعیین روایی، از نظرخواهی توسط مشارکت کنندگان و جهت تعیین پایایی، مصاحبه ها به 10 نفر از صاحبنظران تدریس سپرده شد تا مصاحبه ها مجدد کدگذاری شوند. یافته ها تفاوت هایی میان تدریس در دانشگاه های ایران، دانشگاه های مطرح جهان و تدریس بر اساس ارزش های اسلامی و ایرانی را نشان داد. همچنین لازم به ذکر است تفاوت آشکاری میان الگوی اسلامی و ایرانی پیشنهادی دانشجویان علوم انسانی دانشگاه های تهران مشاهده نشد (گرچه تفاوت هایی وجود دارد). علاوه بر این در الگوی اسلامی و ایرانی پیشنهادی این پژوهش 8 مولفه اصلی در بافتی از ارزش های اسلامی و ایرانی وجود دارد که هر یک دارای زیر بخش هایی است. در مجموع با توجه به یافته های پژوهش می توان بیان کرد که در الگوی اسلامی و ایرانی، دانشجویان ارشد بیش از هر چیز در تدریس اساتید خود به دنبال احترام، انگیزش، ارزش مداری، دین مداری، حمایت، انسان گرایی، تعامل و کاربردی بودن هستند.

تلاش برای پیاده سازی الگویی کارآمد از حکمرانی مبتنی بر فرهنگ سیاسی اسلامی ایرانی و ارزش های بومی همواره یکی از دغدغه های اندیشمندان مسلمان بوده است. بر این اساس، کوشش های نظری فراوانی برای نیل به این مقصود انجام پذیرفته است که در قالب نگارش ده ها عنوان مقاله، کتاب، و پژوهش های دانشگاهی انتشار یافته است. بااین وجود، همچنان وجود کژکارکردی های نهادی و ساختاری همچنان پاشنه آشیل تحقق این مهم است. بر این اساس، این مقاله با کاربست روش فراترکیب، به دنبال پاسخ به این پرسش است که الگوی اسلامی ایرانی از حکمرانی خوب بر چه بنیان های مفهومی بنا شده و نظریه تبیین کننده آن بر چه مقولاتی استوار است؟ یافته های این پژوهش حاکی از آن است که الگوی اسلامی ایرانی از حکمرانی خوب بر پایه بنیان های مفهومی و مقولات محوری همچون «تضمین سعادت دنیوی و اخروی افراد جامعه»، «نقد نگرش تک ساحتی به انسان در الگوی حکمرانی خوب پارادایم غربی»، «حاکمیت خوانش اسلام فقاهتی روزآمد و خردگرا» و «لزوم تحقق الگوی دینی از مردم سالاری» استوار است؛ همچنین مقوله مرکزی بالاتر قابل انتزاع از مقولات مذکور را می توان در قالب «تحقق الگویی آرمانی مرجع از حکمرانی در پرتوی خوانشی روزآمد، مبتنی بر مقتضایات عصری، و جامع نگر از اسلام فقاهتی» تبیین نماییم.