لسان صدق

یکی از سؤالات مهمی که دغدغه فکری بسیاری از مسلمانان می باشد این است که چرا نام امیرمؤمنان امام علی(ع) در قرآن نیامده است؟ بسیاری از علمای شیعه نیز پاسخ های متعددی به این سؤال داده اند و گویا پذیرفته اند که در قرآن نام آن حضرت بیان نشده است. همچنین در بین اکثر مفسران شیعه و اهل سنت، مقبول و مشهور است که نام امام علی(ع) آشکارا در قرآن ذکر نشده است. در این مقاله برآنیم تا نشان دهیم دلالت واژه «علیّاً» در آیه ۵۰ سوره مریم بر اسم خاص امیرمؤمنان(ع) قوی تر از دلالت آن بر معنای لغوی «علیّاً» است؛ زیرا روایات متعدد در منابع روایی فریقین، شواهدقرآنی و قواعدنحوی، دلالتکلمه «علیّاً» درآیه مذکوربر نام امامعلی(ع) را تأیید می کند. البته این سخن بدین معنا نیست که معنای لغوی «علیّاً» در آیه یادشده، لزوماً نادرست است؛ بلکه بنا بر احتمال ضعیف تر می تواند صحیح باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است

صیانت قرآن از تحریف از مهمترین موضوعات مورد تأکید عالمان شیعی می باشد که در ذیل آن، موضوع رفع تعارض در روایات آمدن یا نیامدن نام اهل بیت(ع) در قرآن مطرح شده است. نگارنده به بررسی دلالی و رفع تعارض دو دسته روایت که در بادی امر وجود تعارض در آنها مشهود است، پرداخته است. روایت اول، تصریح به عدم ذکر نام اهل بیت(ع) در قرآن به منظور صیانت آن از تحریف دارد و روایت دوم در ذیل آیه 50 سوره مریم اشاره به نام امام علی(ع) در تفسیر واژه «علیاً» دارد. در مواجهه با این دوگانه متعارض نما، نگارنده با ابزار کتابخانه ای و روش توصیف و تحلیل مباحث به بررسی دلالی و سندی دو روایت پرداخته و مباحث این نوشتار را کشف، استخراج و به شیوه کنونی بیان نموده است. در پس چینش آیات قرآن در سوره ها، اسراری نهفته است که حکایت از رعایت مهندسی دقیقی دارد. هندسه ای که دو ضلع دارد: از طرفی سخن حق را باید به گوش مخاطبان برساند و از طرفی این سخن حق نباید مورد سوء استفاده، تحریف و تغییر دشمنان و بدخواهان دین خدا قرار گیرد. آیه 50 سوره مریم همین گونه است.

در معناشناسی «لِسَانَ صِدْقٍ» در قرآن کریم، با هدف حل برخی مشکلات پیرامون تفسیرِ این ترکیب قرآنی بافتارِ دو آیه مربوط به آن مورد بررسی قرار گرفته است. این ترکیب قرآنی در دعای حضرت ابراهیم علیه السلام با دو قیدِ تکمیلیِ «لِی» و «فِی الآخِرین» همراه شده است: مفسران با هدف سازش دادن بین این دو قید، واژه «لِسَانَ» را به معانی مجازیِ «ستایش»، «یادکرد» و حتی در موردی آن را به معنای «شهرت» دانسته اند، اما این معانی شاهد یا قرینه ای از قرآن کریم ندارند. حرف «فِی» در قیدِ تکمیلیِ «فِی الآخِرین» به معنایِ «حَولَ (درباره)» است و معناشناسی ترکیبِ «لِسَانَ صِدْقٍ» نشان می دهد که واژه «لِسَانَ» در آن می تواند به معنایِ «کلام» یا «زبان» باشد؛ در احتمال نخست این ترکیب به کلامی که حاملِ وعده های پیامبرگونه و صادق درباره پسینیان است، ارتباط پیدا می کند و در احتمال دوم بر زبانی که بیان کننده وعده های پیامبرگونه و صادق درباره پسینیان است، دلالت دارد.