منطقه 22

شهر تهران، پایتخت ایران، از گذشته تا کنون چالش های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و طبیعی متعددی همچون جنگ های جهانی، گذار از سنت به مدرنیسم و پست مدرنیسم و آثار تحولات جهانی را پشت سر گذاشته است. روند شهرنشینی و شهرسازی تهران، از شکل گیری تا کنون، در کنار تغییر و تحولات متأثر از عوامل و شرایط گوناگون زمانی-مکانی داخلی و خارجی، سبب ایجاد دگرگونی هایی در شکل و محدوده شهر و بروز شرایط جدیدی، با عنوان توسعه فیزیکی و کالبدی شهر به سمت حومه، حاشیه و پیرامون شده است؛ فرایندی پویا، با توالی و تسلسل که طی آن محدوده فیزیکی و فضای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی ازنظر کم و کیف به طور مداوم در حال گسترش و تغییر است. تداوم این روند سریع رشد، بدون اندیشه و برنامه، ترکیب فیزیکی فضای شهر را تخریب و بنیان پایداری شهر یا منطقه شهری را دچار بی تعادلی فضا می کند. هدف این پژوهش، بررسی نحوه شکل گیری و توسعه عناصر و اشکال فیزیکی فضا و تأثیر آن بر شرایط موجود با تحلیل تناسب انتظام این عناصر در منطقه 22 تهران به مثابه یک منطقه رشد یا گذار است. در این بررسی، هدف ارزیابی تأثیر عوامل مختلفی ازقبیل دریاچه چیتگر، شکل مسکن-معماری، زیر ساخت ها، چیدمان عناصر فضای کالبدی به خصوص شهرک ها، مجموعه های ورزشی تفریحی، در ایجاد شرایط موجود و وضع آتی منطقه است. در این پژوهش، آثار مستقیم و غیر مستقیم عناصر و اشکال فضایی در ایجاد شرایط موجود از منظر رویکرد پایداری شهری در قالب تناسب عناصر کالبدی و انتظام عناصر در مواجهه با مبانی برنامه ریزی، طراحی و شهرسازی پایدار و چگونگی تحقق پایداری فضای شهری ارزیابی و تحلیل شده است.

امروزه ارتقای کیفیت فضای شهری، یکی از نیازهای اساسی جامعه شهری است. پدیده ی جهانی سازی، اتفاقی است که بر فضاهای شهری- محلی تأثیر خود را گذاشته و ضمن چند عملکردی بودن باید قابلیت جذب جمعیت و اجتماع پذیر شدن این حوزه را داشته باشند. هدف ارزیابی و تحلیل تاثیرات و نقش مؤلفه های فضاهای اجتماع پذیر و فضاهای چند عملکردی و ارتباط آن ها با رویکرد جهانی- محلی، منطقه 22 شهرداری تهران است. این پژوهش کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. همچنین برای ارزیابی منطقه 22 از تکنیک تصمیم گیری مدل AHP، با استفاده از نرم افزار Expert choice استفاده گردید. که حجم نمونه 225 نفر برآورد گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد؛ که مؤلفه تحرکات استفاده کنندگان دارای بیشترین و شاخص های اخطلاط کاربری، دسترسی سواره از پیاده، دارای بیشترین اهمیت از نظر مفاهیم پژوهش را دارا بوده است. این روند نشان دهند هم راستا بودن نتایج در روند مؤلفه های هر دو مفهوم می باشد. Evaluation of the Effective Components on the Creation of Multi-Functional Communities in Urban Areas wit es in District 22, the AHP model decision making technique was used by Expert selection software. Conclusion:  To estimate the sample size, Cochran formula and cluster sampling method were used to determine the appropriate components and indicators for creation of community spaces. The sample size was estimated to be 225 people. The analysis of the results of the research shows that according to the dimensions studied, the user's motivation component has the highest and user-defined indicators, pedestrian access is the most important for the concepts of research. This trend shows that the results are consistent in the process of the components of both concepts.

در این تحقیق، با استفاده از تحلیل SWOT، راهکارهای توسعه گردشگری شهری منطقه 22 تهران مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان منطقه 22 شهر تهران، کارشناسان خبره و مسئولین شهرداری و امور مرتبط با گردشگری و گردشگران در منطقه مورد مطالعه بود. بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه مورد نظر، 385 نفر از شهروندان منطقه 22، 385 نفر از گردشگران و 45 نفر از کارشناسان و مدیران در نظر گرفته شد. پس از طراحی سؤالات پرسشنامه در قالب طیف لیکرت و تایید روایی با استفاده از نظر کارشناسان و متخصصین مربوطه، برای تعیین سطح پایایی از ضریب الفای کرونباخ استفاده شد که برابر 73/0 به دست آمد که نشان از پایایی مناسب پرسشنامه داشت. به منظور تحلیل داده ها و تعیین مهم ترین نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت ها از مدل SWOT استفاده شد. مطابق نتایج، وجود مناطقی مانند باغ گیاه شناسی ملی ایران و پارک جنگلی چیتگر، ساخت بی رویه برج های مسکونی و تغییر نامناسب کاربری در مجاروت مکان های دارای جاذبه طبیعی، تسهیل و حمایت مالی از انجام سفرهای داخلی ارزان قیمت و ضعف اطلاع رسانی و فقدان تبلیغات کافی در زمینه معرفی جاذبه های گردشگری به ترتیب مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید توسعه گردشگری در منطقه بودند. استراتژی توسعه گردشگری منطقه بر اساس تحلیل سوات، استراتژی محافظه کارانه به دست آمده است که بر اساس افزایش انگیزه سرمایه گذاری مردم و بخش خصوصی، کاربری های متناسب گردشگری، افزایش آگاهی مردم و گردشگران و بهبود ساختار تشکیلاتی و استفاده از مدیران بومی برنامه ریزی شده است.

رشد بیش از اندازه جمعیت و گسترش سریع شهر ها و افزایش خودرو محوری، این مکان ها را با چالش های فراوانی مواجه کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی شاخص های چهارگانه؛ حمل و نقل و دسترسی، زیست محیطی، حفاظت از منابع طبیعی و فضای سبز و برنامه ریزی کالبدی در منطقه پرداخته است. برای تحلیل، از مدل ها و آزمون هایی نظیر مدل آنتروپی شانون،آزمون تی تک نمونه ای و ضریب رگرسیون استفاده شده است. نتایج نشان می دهد؛ برنامه ریزی کالبدی اراضی و دسترسی به صورت مستقیم و غیر مستقیم بیشترین تاثیر را در رشد هوشمند منطقه 22 دارا می باشند. می توان گفت با برنامه ریزی صحیح کالبدی اراضی وضعیت دسترسی و حمل ونقل نیز بهبود می یابد. شاخص های اقتصادی اجتماعی در راستای رشد هوشمند شهری در برنامه ریزی مورد توجه قرار نگرفته اند. همچنین وضعیت حمل و نقل عمومی، دسترسی و نیز شرایط زیست محیطی در سطح منطقه بسیار پایین است. منطقه دارای بافت فرسوده کمی می-باشد و اکثرا دارای ساخت وساز های جدید است که این مورد جزو محاسن منطقه محسوب می گردد. برخورداری منطقه از شاخص فضای سبز در شرایط خوبی قرار دارد اما شاخص های مورد بررسی در برنامه ریزی کالبدی محلات منطقه مورد توجه قرار نگرفته یعنی توجه به ساخت مسکن برای گروه های مختلف درآمدی بسیار ضعیف است. در نهایت راه کار هایی چون ؛ارتقاء شاخص های دسترسی و حمل-ونقل عمومی، ارتقاء شاخص زیست محیطی در منطقه با تاکید بر حرکت پیاده و توسعه مسیر ها، به حداقل رساندن استفاده از خودروی شخصی، افزایش فضاهای سبز و مکان های عمومی جهت تقویت حس تعلق مکانی شهروندان، بهره گیری از توانایی شهروندان در تصمیم-گیری های محله ای پیشنهاد شده است.

بررسی منابع درآمدی شهرداری ها از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. این اهمیت نه تنها در شهرهای کشور بلکه در تمامی نظام های مدیریت شهری که در کشورهای مختلف مطرح بوده، به گونه ای که چگونگی تأمین مالی و مدیریت هزینه و درآمد به شکل کارآمد و اثربخش یکی از چالش های عام و مشترک گزارش شده از کشورهای مختلف می باشد. به همین منظور هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی درآمدزایی پایدار در مناطق شهری است که به عنوان نمونه منطقه22 تهران مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام، توصیفی تحلیلی است. گردآوری داده ها بر اساس روش کتابخانه ای و پیمایشی انجام گردید. بدین صورت که پس از مشخص شدن چهار چوب موضوع، اطلاعات مربوط به ویژگی های نظام در آمدی شهرداری های کشور از منابع مختلف استخراج شده و داده های درآمد منطقه 22 شهرداری تهران برای دوره ۱۳۸۷-۱۳۹7 از شهرداری تهران اخذ شد. در بخش پیمایشی، اقدام به مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از کارشناسان خبره گردید. جامعه آماری تحقیق، شامل حجم نمونه برابر با 60 نفر در قالب ۴ گروه می باشد. روش نمونه گیری استفاده شده، روش هدفمند از نوع گلوله برفی بوده است. بر اساس یافته های تحقیق میانگین شاخص مدیریتی – اجرایی (3.35)، شاخص اقتصادی (3.73)، شاخص خدماتی (3.69)، شاخص ساختاری (3.19) و شاخص قانونگرایی (3.6) بدست آمد. لذا میانگین شاخص های مورد بررسی از متوسط مورد انتظار بالاتر است

مجموعه مدیریت شهری، در دنیای امروز بایستی به دنبال برقراری درآمدهای پایدار برای بهبود اداره محیط شهر باشد و این امر، در گام نخست با کاهش منابع مالی ناپایدار امکان پذیر است. بی تردید درآمدزایی در شهرداری، تأثیر زیادی بر خدمات رسانی و آسایش شهروندان همراه با کیفیت مناسب دارد. اما تمامی درآمدها، پایدار نیستند و ناپایداری در درآمدها، با توجه به عدم تناسب جمعیت، ناهمگونی فضاهای شهری و پراکنش ناموزون جمعیت، هزینه های شهرداری منطقه را بالا می برد. الگوی حاکم بر پژوهش، به لحاظ هدف، شناختی؛ از نظر روش، میدانی و اسنادی تحلیلی؛ از نظر زمانی، مقطعی؛ و به لحاظ نوع داده، کمی کیفی است. جامعه آماری تحقیق، شامل خبرگان متخصص در حوزه مدیریت شهری و اقتصاد شهری است. ابزار تحقیق، پرسشنامه ماتریس اثرات متقابل است که به عنوان پیشران ها، در اختیار متخصصان قرار داده شده است. نرم افزارهای میک مک و سناریوویزارد به ترتیب برای تعیین عوامل کلیدی و سناریوهای مطلوب، مورد استفاده قرار گرفته اند. روایی پرسشنامه با ارزشیابی توسط اساتید دانشگاه، مورد تأیید قرار گرفته و پایایی آن نیز براساس شاخص ها و با دو مرحله چرخش داده ها، از مطلوبیت تام برخوردار است. یافته های تحقیق نشان می دهد پنج شاخص 1) اقتصاد سبز، 2) گردشگری شهری، 3) سرمایه گذاری خارجی، 4) بهینه سازی در حوزه فناوری و 5) توسعه فضاها و صنایع فرهنگی، عوامل کلیدی بوده و از میان آنها نیز، عوامل 2، 3 و 5 از بالاترین سازگاری در درآمدزایی پایدار برای شهرداری منطقه 22 برخوردار هستند.

شهرها از جنبه احیای طبیعت شهری نیاز به توجه ویژه دارد زیرا حضور طبیعت در شهر از الزامات توسعه پایدار و شهر سالم است و برای پیشبرد کیفیت زندگی در نواحی شهری اهمیت بسیاری دارد. فضاهای باز و سبز شهری نه تنها به دلیل اهمیت تفریحی آن ها مورد توجه است، بلکه به دلیل نقشی که در حفظ و تعادل محیط زیست شهری و تعدیل آلودگی هوا و پرورش روحی و جسمی ساکنان ایفای نقش می کنند، ارزشمند است. در حال حاضر با توجه به توسعه پایدار شهری، بررسی شاخص های فضای سبز در برنامه ریزی فضایی شهرها و مراکز جمعیتی حائز اهمیت است. از آن جا که طرح های تفصیلی براساس معیارهای و ضوابط طرح های جامع تهیه می شود، بنابراین اهمیت فضای سبز در این طرح ها غیر قابل انکار است. این پژوهش با هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات لازم از روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی منطقه 22 تهران که به عنوان منطقه پایدار شهری معرفی شده، جمع آوری شده است. تلاش بر این بوده است که به بررسی میزان تناسب فضاهای سبز با طرح های اجرایی در وضع موجود پرداخته شود. این پژوهش با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی به دنبال تعیین اولویت اجرایی شدن مناطقی با کاربری فضای سبز در طرح های تفصیلی است تا با تعیین اولویت ها میزان نقص کمبود این فضاها را در طرح های اجرایی مشخص نماید. نتایج پژوهش حاکی از این است که فضاهای سبز با اولویت ها و وزن نهایی بالاتر در روش فوق در طرح های تفصیلی منطقه 22 تهران، ناحیه 2 در مرحله اجرا با برخورد به عوامل بازدارنده، اجرایی شدن آن ها به طور کامل صورت نگرفته و موجب ناهمخوانی میزان فضای سبز در وضع موجود و پیشنهادی طرح تفصیلی شده است و بالعکس نواحی با وزن نهایی پایین تر اجرایی شده است که نشان از عدم مطالعه اولویت ها بوده است.