مفهوم «خویشتن» در سنت فکری ملی گرا (مطالعه موردی: کسروی و شادمان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست دوره ۴۷ بهار ۱۳۹۶ شماره ۱
119 - 137
حوزه های تخصصی:
مسئله «خویشتن» و کیستی «ما» در برابر دیگری غرب یکی از مباحث عمده مورد توجه روشنفکران ایران معاصر بوده است. با رجوع به آثار روشنفکرانی که در زمینهاین حوزه موضوعی قلم زده اند، مشخص می شود که آنان با دیدگاه های گوناگونی که هر کدام از «سنتِ» فکری خاصی نشأت گرفته است، درباره «خویشتنِ ایرانی» به بحث نشسته اند. هدف این مقاله، واکاوی مفهوم «خویشتن» از دیدگاه «سنتِ» فکری ملی گراست که به طور خاص در آرای دو تن از متفکران ایرانی معاصر، احمد کسروی و فخرالدین شادمان متجلی است. بدین ترتیب، پرسش اساسی این مقاله، این است که روشنفکرانِ «سنتِ» فکری مذکور چه تصوری از مفهوم «خویشتن» داشتند و با توجه به کدام زمینه های اجتماعی و نظری به این تصور رسیده بودند؟ فرضیه مقاله عبارت است از اینکه در «سنت» فکری ملی گرا، تعریف روشنفکران از مفهوم «خویشتن» براساس بازخوانی آموزه های فکری و میراث معنوی «ما» در محدوده ایران و براساس مشترکاتی همچون زبان فارسی شکل می گیرد و روایت های آنان از زندگیِ «خویشتن ایرانی» مبتنی بر روایت های تاریخی ایران است. نوشتار حاضر، در دو بخش اصلی شکل یافته است. در محور نخست با توجه به تقدم زمانی دوران زندگی و همچنین فضل تقدم، به تبیین نظرهای سید احمد کسروی و در محور دوم به بررسی آرای سید فخرالدین شادمان پرداخته ایم. در پایان نیز جمع بندی مباحث و نتیجه گیری پرسش و فرضیه مقاله آورده شده است.