جهاد البناء

از اوایل دهه 60 دولت جمهوری اسلامی ایران به حزب الله لبنان کمک کرده است تا گستره وسیعی از خدمات اجتماعی و عمومی را در اختیار شیعیان این کشور قرار دهد. هدف این مقاله بررسی انگیزه ها و اهداف ایران از فراهم ساختن این کمک ها و نیز تحلیل نقش وزارت جهاد سازندگی به عنوان بازوی اصلی کمک رسانی ایران به حزب الله در دوره مورد مطالعه است. این مقاله در تلاش است که نشان دهد انگیزه های ایران اساساً ماهیت ایدئولوژیک داشت و برخلاف برخی تصورات کمک های ایران بر مبنای ملاحظات ژئوپلیتیک و استراتژیک صورت نمی گرفت. در زمینه فعالیت های وزارت جهاد سازندگی سعی شده است نشان داده شود که هیأت اعزامی وزارتخانه خدمات بسیار ارزشمندی در اختیار حزب الله قرار داد، اما اگر این کار با برنامه ریزی قبلی صورت گرفته بود، فعالیت های هیأت می توانست بسیار مؤثرتر باشد.

لعب جهاد البناء کأحد المؤسسات الثوریه، دوراً فعالاً فی التطویر الاقتصادی والمدنی للمناطق الریفیه المحرومه وأیضاً فی هندسه الحرب، خلال السنوات الثمانیه للدفاع المقدس. والیوم مع وجود العقوبات الاقتصادیه ومواجهه الأزمات الطبیعیه کالفیضانات أو الهزّات الأرضیه، فإن الاقتداء بالتجارب البنائیه فی هذه المؤسسه یعد أمرا فی غایه الأهمیه. علی هذا الأساس، إن الغرض الرئیسی من هذه الدراسه هو تصمیم نموذج للمنظمه الجهادیه علی ضوء تجربه جهاد البناء. والدراسه الحالیه من حیث الهدف، هی تطویریه ومن حیث المنهج هی وصفیه- استکشافیه. من أجل الحصول علی البیانات النوعیه تمّ توظیف تقنیه المقابله. کان المشارکون فی هذا البحث المدیرین والمسؤولین السابقین فی مؤسسه جهاد البناء والذین کانت لهم سجلا للحضور فی السنوات الثمانیه للدفاع المقدس. لتصمیم هذا النموذج تمّ استخدام إستراتیجیه النظریه الأساسیه علی ضوء منهج استراوس وکوربین. وبناءً علی نتائج الترمیز المفتوح والمحوریّ، إن العوامل السببیه للمنظمه الجهادیه تشتمل علی الأهداف والدوافع، البنی، البیئه المادیه والعوامل الذهنیه؛ کما أن العوامل الأساسیه تتمثل فی الثقافه الجهادیه، الوعی الجهادی، والاستشهاد. العوامل المتداخله تتکوّن من التحدیات الإداریه، التحدیات الثقافیه، التحدیات التنظیمیه والتحدیات القانونیه. إن إستراتیجیات التنفیذ لدی المنظمه الجهادیه تشتمل علی إیجاد منظمه الظل (سایه)، وسائل الإعلام الجماهیریه، الوسائط الافتراضیه والإداره القائمه علی الإیدیولوجیه. ونتائج المنظمه الجهادیه تتمثل فی تنمیه قدرات المتطوّعین الجهادیین، تحسین الإستراتیجیات الجهادیه والتنمیه المستدامه للمناطق المحرومه.