شیعیان لبنان

انقلاب اسلامی ایران به عنوان نقطه آغاز خیزش بیداری اسلامی در نیمه دوم قرن بیستم، نویدبخش دوره جدیدی از ظهور اسلام بود که سایر ملت های اسلامی از جمله شیعیان لبنان را به تکاپو وادشته و شیعیان این کشور و به خصوص جنبش حزب الله، به برکت انقلاب اسلامی، به تدریج نقش فزاینده ای را در تحولات سیاسی اجتماعی ایفا کرده اند. انقلاب اسلامی ایران با تاثیرگذاری در عرصه فرهنگی (تقویت هویت شیعی)، سیاسی (سهم بیشتر در قدرت) و اجتماعی (بهینه شدن وضعیت شهروندی)، سهم بسزایی در رشد و پیشرفت و انجام اقدامات سیاسی ـ اجتماعی و کسب موفقیت های شیعیان لبنان به خصوص جنبش حزب الله داشته است.

انقلاب اسلامی ایران و خاستگاههای بنیادین آن به عنوان نقطه ی آغاز خیزش بیداری اسلامی در نیمه دوم قرن بیستم ، نوید بخش دوره ی جدیدی از ظهور اسلام بود. این انقلاب و آموزه های حیات بخش و طراوت ساز آن تأثیرات گسترده ای در سطح منطقه ای و بین المللی و به ویژه در بین مسلمانان جهان داشت . در این میان به دلیل مشترکات اعتقادی و زمینه های مساعدی که بین ایران و شیعیان لبنان وجود داشت این تاثیرگذاری و تأثیر پذیری نمود آشکار تری دارد .عواملی همچون اقدامات روشنگرانه امام موسی صدر، اشغال جنوب لبنان به وسیله  ی اسرائیل و محرومیت شیعیان آنجا ؛ باعث شد تا لبنان به مناسب ترین محل برای رشد و توسعه ی افکار انقلابی شیعه تبدیل شود شیعیان این کشور به واسطة  ی انقلاب اسلامی ایران ، به لحاظ سیاسی  و اجتماعی رشد قابل ملاحظه ای یافته و به تدریج نقش مؤثری را در تحولات سیاسی اجتماعی بر عهده گرفتند ، این مقاله در صدد است تأثیر انقلاب اسلامی ایران و مؤلفه های اساسی آن از قبیل: روحیاتِ  ایثارگری، جهادی، بسیجی، برابری، برادری، شهادت، یکسان نگری، موقعیت سازی، هویت یابی، عدالت باوری، تمایز و برتری نگری را بر بیداری سیاسی  و خیزش بهاری شیعیان لبنان را،  مورد بررسی و مداقه  قرار دهد

هدف از این پژوهش، بررسی الگوی تبلیغی امام صدر در تعامل با شیعیان لبنان با بهره گیری از روش تحلیل مضمون است. برای گردآوری و شناسایی مضامین مرتبط با الگوی تبلیغی امام صدر، ابتدا مبانی نظری اندیشمندان اسلامی بررسی شد، سپس با مطالعه کامل کتاب «گام به گام با امام» (12 جلدی)، مضمون های مرتبط استخراج و کدگذاری گردیده است. بررسی مجموعه ی آثار و فعالیت های امام موسی صدر نشان می دهد، ایشان الگوی متفاوتی از تبلیغ دین ارائه می کند. امام، مبلّغ را یک مُصلِح اجتماعی می داند و با تاکید بر توجه به عدالت طلبی از سوی مبلّغان، آنان را بر استقامت در راه تبلیغ فرا می خواند. هدف مبلِّغ از دیدگاه وی، پرورش انسان در راه کمال است و نقش اصیل عالم دین را انسان سازی و تربیت انسان می داند. امام در تبلیغ خود،  از دو ابزار سخنرانی و گفتگو بیش از ابزارهای دیگر بهره گرفته اند. ایشان در بُعد شیوه های تبلیغی، پنج شیوه ی: تسامح و سهل گیری، استفاده از دین در امور زندگی، تبلیغ عملی مبتنی بر خدمت، تبلیغ مبتنی بر فطرت و الگوسازی را شیوه های مُرجَح تبلیغی معرفی می کند. ایشان، خدمت به مردم را کارکرد اصلی ادیان می دانند و بر این باورند، تبلیغ دین از طریق خدمت رسانی به مردم و توجه به وضع معیشتی آنان می تواند در افزایش گرایش به دین موثر باشد؛ لذا در حوزه ی مخاطب شناسی، مطالعه میدانی مسائل اجتماعی و شناخت مخاطب و آشنایی با نیاز های روحی را ضروری می داند.

از اوایل دهه 60 دولت جمهوری اسلامی ایران به حزب الله لبنان کمک کرده است تا گستره وسیعی از خدمات اجتماعی و عمومی را در اختیار شیعیان این کشور قرار دهد. هدف این مقاله بررسی انگیزه ها و اهداف ایران از فراهم ساختن این کمک ها و نیز تحلیل نقش وزارت جهاد سازندگی به عنوان بازوی اصلی کمک رسانی ایران به حزب الله در دوره مورد مطالعه است. این مقاله در تلاش است که نشان دهد انگیزه های ایران اساساً ماهیت ایدئولوژیک داشت و برخلاف برخی تصورات کمک های ایران بر مبنای ملاحظات ژئوپلیتیک و استراتژیک صورت نمی گرفت. در زمینه فعالیت های وزارت جهاد سازندگی سعی شده است نشان داده شود که هیأت اعزامی وزارتخانه خدمات بسیار ارزشمندی در اختیار حزب الله قرار داد، اما اگر این کار با برنامه ریزی قبلی صورت گرفته بود، فعالیت های هیأت می توانست بسیار مؤثرتر باشد.