تکنیک ویلیام رومی

طی چند سال اخیر تغییراتی در نظام آموزش وپرورش و به تبع آن در تهیه ی کتاب ها و مواد آموزشی صورت گرفته است که این تغییرات در راستای مشارکت دانش آموزان در فرایند یاددهی و یادگیری بوده است. یکی از کتاب هایی که از نظر محتوایی تغییر چشمگیری داشته است، کتاب های درسی عربی می باشد. پژوهش حاضر به هدف مقایسه میزان فعال بودن محتوای کتاب عربی پایه ی اول راهنمایی، در نظام سابق، با کتاب عربی پایه ی هفتم در نظام جدید، انجام شده است. لذا با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بر اساس روش ویلیام رومی، به تحلیل هر دو کتاب از منظر فعال و غیرفعال بودن پرداخته است. جامعه ی آماری کتاب عربی پایه ی اول راهنمایی در سال تحصیلی 91-90 و کتاب عربی پایه ی هفتم در سال تحصیلی94-93 بوده و ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه ی تحلیل مبتنی بر روش ویلیام رومی است. نتایج پژوهش بیانگر این است که محتوای کتاب عربی هفتم شامل متن، پرسش ها و تصاویر، در مقایسه با محتوای کتاب عربی اول راهنمایی به شیوه ی فعال تری ارائه شده است و تغییر در محتوای کتاب های درسی عربی، کاملاً مثبت و مؤثر بوده است.

هدف از این پژوهش تحلیل محتوای بخش تاریخ کتب درسی تعلیمات اجتماعی پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی بر اساس تکنیک های ویلیام رومی و مک لافین و بررسی مفهوم صلح در این کتب بود. جامعه ی آماری پژوهش و ابزار گردآوری اطلاعات، کتاب های تعلیمات اجتماعی سه پایه ی چهارم، پنجم و ششم ابتدایی و همچنین روش تحقیق از نوع تحلیل محتوا بود. یافته های پژوهش نمایان ساخت که ضریب درگیری متن هر سه کتاب بر اساس روش ویلیام رومی کمتر از 4/0 بود که نشان دهنده ی غیرفعال بودن متن این کتب است و ضریب درگیری تصاویر در کتب چهارم و پنجم کمتر از4/0 بود که نشان از غیرفعال بودن تصاویر این کتب و در کتاب ششم بین 4/0 و 5/1 بود که نشان از فعال بودن تصاویر این کتاب بود. همچنین با توجه به روش مک لافین در مورد کتاب پایه ی چهارم توانایی خواندن دانش آموزان از نظر سن دانش آموزان 11، در پایه ی پنجم 10 و در پایه ی ششم 9 به دست آمد که هیچ یک با سن اصلی دانش آموزان مطابقت نداشت. در رابطه با مفهوم صلح که شامل مصادیق مسئولیت پذیری، حل تضادها و برخوردها، همکاری و تشریک مساعی، گفت و گو و مفاهمه، علاقه مندی به محیط زیست، برابری و عدالت، آگاهی و هوشیاری جهانی است خی دو محاسبه شده در پایه ی چهارم 25/36 در پایه ی پنجم37 و در پایه ی ششم 25/77 می باشد و در هر سه مورد بزرگتر از خی دو جدول با آلفای 05/0 که برابر با 447/2 بوده که نشان داد این مفهوم و مصادیقش در بخش تاریخ کتب تعلیمات اجتماعی پایه های چهارم، پنجم و ششم به میزان کمی بکار برده شده است.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب جدیدالتالیف حسابان(1) پایه یازدهم متوسطه دوم، چاپ 1396 می باشد. برای بررسی فعالیت محور بودن متن و تصاویر کتاب، از تکنیک ویلیام رومی استفاده شده است و تحلیل فعالیت ها، کار در کلاس ها و تمرین ها؛ بر اساس حیطه شناختی بلوم، انجام پذیرفته است. جامعه آماری این پژوهش کتاب حسابان(1) چاپ سال 1396 می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که ضریب درگیری دانش آموزان با متن کتاب 27/1 می باشد که به معنای فعال بودن متن کتاب براساس تکنیک ویلیام رومی است. ضریب درگیری با تصاویر 3 به دست آمد که نشان می دهد که تصاویر بر اساس تکنیک ویلیام رومی مناسب نیست و در واقع بیش از حد، فعال است. در بخش تحلیل فعالیت ها، کار در کلاس ها و تمرین ها؛ بر اساس حیطه شناختی بلوم، مشخص شد که سطح درک و فهم با %89/47 بیشترین درصد توجه را به خود اختصاص داده است. به سطح های دانش، کاربرد و تحلیل هم توجه مناسبی مبذول گشته است؛ اما به دو سطح بالای حیطه شناختی یعنی ترکیب و ارزشیابی، توجه بسیار کمی شده است.

امروزه در اغلب نظام های آموزشی، کتاب درسی وسیله اصلی تعلیم و تربیت است و این اهمیت کتاب های درسی در نظام های آموزشی متمرکز مانند ایران که تقریباً تمام عوامل آموزشی بر اساس محتوای آن تعیین و اجرا می شود بیش از سایر انواع نظام های آموزشی در کشورهای دیگر است و معلم و دانش آموزان در فعالیت های یاددهی-یادگیری به کتاب تکیه و وابستگی دارند. هر چه محتوای کتاب های درسی در فراهم کردن بستر مناسب برای پرورش تفکر پر بارتر باشد، از سویی به آفرینش انسان هایی توانا و نوآور کمک شایانی خواهد کرد و از سوی دیگر به حفظ استقلال، رشد و شکوفایی جامعه کمک مؤثری می کند. یکی از ملاک های برنامه درسی شیمی کشور برای سازمان دهی محتوا آن است که مطالب ارائه شده در کتاب درسی، دانش آموزان را به طور فعال در یادگیری درگیر کند و فرصت طرح دیدگاه ها و نظرهای آنان درکلاس درس را فراهم سازد. بدین منظور، در این پژوهش به تحلیل محتوای متن، تصاویر و فعالیتهای فصل اول کتاب شیمی پایه دهم متوسطه دوم بر مبنای فعال و غیرفعال بودن محتوای کتاب براساس روش ویلیام رومی پرداخته ایم.

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان درگیری فعال فراگیران با محتوای تاریخی کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم مقطع متوسطه اول و همچنین بررسی سطوح یادگیری سؤالات کتاب بر اساس حیطه شناختی بلوم صورت گرفت. پژوهش، با روش تحلیل محتوا در دو بخش انجام شد. در بخش اول روش و تکنیک ویلیام رومی و بر اساس ضریب درگیری ذهنی دانش آموزان در سه مؤلفه اصلی متن، نمودار و تصاویر و پرسش های پایان فصل انجام پذیرفت. همچنین میزان فعالیت مند بودن کتاب نیز مورد بررسی قرار گرفت. در بخش دوم سؤالات موجود در کتاب در جدول 6 سطحی طبقه بندی بلوم به روش کمی قرار داده شد و میزان فراونی و درصد هر سطح سنجیده شد. جامعه آماری، محتوای بخش تاریخ کتاب  مطالعات اجتماعی پایه نهم بود که برای بررسی میزان فعال بودن محتوا در تکنیک رومی به روش نمونه گیری تصادفی (انتخاب 10 صفحه متفاوت برای هر مؤلفه)  و در طبقه بندی بلوم، تمام سؤالات و فعالیت های موجود در کتاب چاپ سال تحصیلی99-1398 انتخاب و مورد تحلیل محتوا قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در محتوای کتاب مطالعات پایه نهم میزان درگیری دانش آموزان با متن کتاب 05/0 و با پرسش ها 61/0 و با نمودارها و تصاویر45/0 بود. همچنین ضریب درگیری فعالیت مند بودن کتاب در این محور 42/1 است. به عبارتی متن کتاب غیرفعال نگاشته شده است و در سایر محورها اگر چه ضریب درگیری به دست آمده بین 4/0 تا 5/1  استاندارد است؛ اما  نتایج از کمترین میزان  شاخص درگیری ذهنی  برخوردار است. در تحلیل محتوای سؤالات در مبحث طبقه بندی بلوم نتایج نشان می دهد که سؤالات  فعالیت های درون درس با میانگین 26/67 در سه سطح پایین بلوم قرا دارد، سؤالات بخش «به کارببندیم» با میانگین 90/90 در سه سطح بالا قرار دارد و سؤالات کاربرگه ها با میانگین 33/82 در سه سطح پایین طبقه بندی بلوم قرار دارد. به نظر می رسد کتاب نتوانسته به خوبی سطوح بالای یادگیری را  در سنجش مهارت های یادگیری فراگیران نشانه گیرد

با توجه به ضرورت و گسترش منابع درسی، تکنیک های آموزشی در جوامع نیازمند تغییرات می باشد. مدیران و مربیان نقش بسزایی در این تغییرات ایفا می کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی بر اساس تکنیک ویلیام رومی انجام شده است. تحقیق، از نوع تحلیلی بوده و برای بررسی داده ها و اطلاعات از ارزش های مناسب آمار توصیفی مانند: فراوانی، ضریب، رسم نمودار، محاسبه یادگیری دانش آموزان با کل متن، تصاویر و فعالیت ها استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد ضریب یادگیری متن 17/0، که متن به صورت غیرفعال است و ارزش پژوهشی و تفکر کمتری دارد. ضریب یادگیری تصاویر 20/0 است و بیانگر این است که تصاویر این کتاب رویکردی غیرفعال دارد و دانش آموزان را به فعالیت و پژوهش وادار نمی کند و ضریب یادگیری سؤالات 47/0 می باشد و این بیانگر این است که سؤالات آخر متن کتاب مطالعات اجتماعی چهارم دبستان رویکردی فعال دارد یا به عبارت دیگر کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم دبستان فعالیت محور می باشد.

با توجه به تغییرات کتب علوم تجربی، هدف از پژوهش حاضر، ارزشیابی و تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم ابتدایی در سال تحصیلی 1399-1400 با کاربرد تکنیک ویلیام رومی است. در این تحلیل، فعال یا غیرفعال بودن سه مولفه متن، تصاویر و سوالات فعالیت های کتاب از طریق محاسبه ضریب درگیری دانش آموزان مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر تحلیل محتوای کمی و روش آماری توصیفی است. جامعه آماری کتاب مذکور است. نمونه آماری برابر با جامعه آماری است. ضریب درگیری دانش آموزان در متن، تصاویر و سوالات فعالیت های کتاب به ترتیب 23/0 ، 53/0 و 2/4 است براساس این که محدوده ی پایین تر از 4/0 بیانگر غیرفعال بودن و بین 4/0 تا 5/1 بیانگر فعال بودن و بالاتر از 5/1 بیانگر درگیری بیش از توان دانش آموزان است، متن، غیرفعال است و تصاویر کتاب فعال و سوالات فعالیت های کتاب، بیش از حد، فعال است. بنابراین متن و سوالات فعالیت های کتاب، دانش آموزان را به فعالیت های عملی متناسب با اهداف کتاب، درگیر نمی کند، ولی تصاویر کتاب از پویایی کافی و مناسب جهت درگیری دانش آموزان با فعالیت های عملی متناسب با اهداف کتاب، برخوردارند.

تحقیق حاضر با هدف تعیین میزان درگیری فعال فراگیران با کتاب تفکر و سبک زندگی (چاپ1400) پایه هشتم متوسطه اول (متن و تصویر) انجام شد. جهت تحلیل محتوای متن کتاب، 6 صفحه از هر بخش به صورت نمونه گیری تصادفی و برای تحلیل محتوای تصویری، تمامی تصاویر کتاب به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. جهت تعیین میزان درگیری فراگیران با محتوای موردنظر از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمی براساس الگوی ویلیام رومی استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، ضریب درگیری یادگیرنده در بخش متن، 0.4 و در بخش تصاویر 0.1 به دست آمد. نتایج نشان داد، کتاب تفکر و سبک زندگی پایه هشتم در بخش محتوای متن به شیوه ای فعال طراحی شده است در حالی که مقدار ضریب درگیری در بخش تصاویر کم تر از حداقل معیار لازم بوده و این نشان دهنده-ی غیرفعال بودن تصاویر کتاب است.