محمدرضا تبادار

هدف از پژوهش حاضر، بررسی مطالعات انجام شده در زمینه اثربخشی آموزش هوش معنوی در جامعه آماری دانش آموزان ایران بود. این پژوهش با استفاده از روش مروری نظام مند انجام شد. به منظور بررسی مطالعات صورت گرفته، با استفاده از جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی مقالات چاپ شده از سال های 1392 تا 1401 شمسی و 2013 تا 2022 میلادی، در پایگاه های اطلاعاتی معتبر، شامل: گوگل اسکالر، مگ ایران، نورمگز، و پورتال جامع علوم انسانی با کلید واژه های دانش آموزان، و هوش معنوی، جستجو شد. در جست وجوی اولیه 1115 مقاله یافت شد که در ادامه 200 مقاله با محوریت آموزش هوش معنوی انتخاب شد. در نهایت، و با توجه به معیار های ورود و خروج، 23 مقاله مورد تحلیل و بررسی نهایی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد، این مطالعات عمدتاً در پنج دسته طبقه بندی میشوند: 1) مطالعات مربوط به هویت یابی، 2) مطالعات مربوط به حل تعارض و سازگاری، 3) مطالعات مربوط به اعتیاد، 4) مطالعات مربوط به پیشرفت تحصیلی، و 5) مطالعات مربوط به سلامت روانشناختی. همچنین مشخص شد در این مطالعات، جهت آموزش هوش معنوی از پروتکل آموزشی محقق ساخته هادی تبار و همکاران، بسته آموزشی هوش معنوی محقق ساخته بذرافشان، بسته آموزشی هوش معنوی محقق ساخته جوادی نژاد و همکاران، بسته آموزش هوش معنوی بوئل، آموزش هوش معنوی بر اساس مدل کینگ، بسته آموزش هوش معنوی محقق ساخته کبوتری و همکاران، و بسته آموزش هوش معنوی محقق ساخته امینی و همکاران استفاده شده است.

تحقیق حاضر با هدف تعیین میزان درگیری فعال فراگیران با کتاب تفکر و سبک زندگی (چاپ1400) پایه هشتم متوسطه اول (متن و تصویر) انجام شد. جهت تحلیل محتوای متن کتاب، 6 صفحه از هر بخش به صورت نمونه گیری تصادفی و برای تحلیل محتوای تصویری، تمامی تصاویر کتاب به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. جهت تعیین میزان درگیری فراگیران با محتوای موردنظر از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمی براساس الگوی ویلیام رومی استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، ضریب درگیری یادگیرنده در بخش متن، 0.4 و در بخش تصاویر 0.1 به دست آمد. نتایج نشان داد، کتاب تفکر و سبک زندگی پایه هشتم در بخش محتوای متن به شیوه ای فعال طراحی شده است در حالی که مقدار ضریب درگیری در بخش تصاویر کم تر از حداقل معیار لازم بوده و این نشان دهنده-ی غیرفعال بودن تصاویر کتاب است.