ضریب درگیری

هدف اساسی این تحقیق، بررسی میزان برخورداری کتاب های فارسی دوره ی ابتدایی از مولفه های خلاقیت، بر اساس دید گاه های گیلفورد و بیکاردز است. پس از مشخص کردن مولفه های مورد نظر، از دیدگاه گیلفورد و بیکاردز به عنوان ملاک های تحلیل و تعیین بند هر درس به عنوان واحد تحلیل، با استفاده از تکنیک ویلیام رومی، به تحلیل محتوای متن، پرسش ها و تصاویر پنج کتاب مذکور اقدام شد. نتایج تحلیل نشان داد، که میزان توجه به خلاقیت در کتاب های اول و دوم ابتدایی در حد پایین تر از متوسط (ضریب درگیری پایین تر از 1) و کتاب های سوم، چهارم و پنجم ابتدایی در حد بالا تر از متوسط (ضریب درگیری بالاتراز 1) بود، اما کتب مورد مطالعه از لحاظ توجه به مولفه های خلاقیت، به خصوص در بخش متن درس ها و تصاویر، نیاز به بازنگری واصلاحات اساسی دارند.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب جدیدالتالیف حسابان(1) پایه یازدهم متوسطه دوم، چاپ 1396 می باشد. برای بررسی فعالیت محور بودن متن و تصاویر کتاب، از تکنیک ویلیام رومی استفاده شده است و تحلیل فعالیت ها، کار در کلاس ها و تمرین ها؛ بر اساس حیطه شناختی بلوم، انجام پذیرفته است. جامعه آماری این پژوهش کتاب حسابان(1) چاپ سال 1396 می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که ضریب درگیری دانش آموزان با متن کتاب 27/1 می باشد که به معنای فعال بودن متن کتاب براساس تکنیک ویلیام رومی است. ضریب درگیری با تصاویر 3 به دست آمد که نشان می دهد که تصاویر بر اساس تکنیک ویلیام رومی مناسب نیست و در واقع بیش از حد، فعال است. در بخش تحلیل فعالیت ها، کار در کلاس ها و تمرین ها؛ بر اساس حیطه شناختی بلوم، مشخص شد که سطح درک و فهم با %89/47 بیشترین درصد توجه را به خود اختصاص داده است. به سطح های دانش، کاربرد و تحلیل هم توجه مناسبی مبذول گشته است؛ اما به دو سطح بالای حیطه شناختی یعنی ترکیب و ارزشیابی، توجه بسیار کمی شده است.

یکی از روش های فعال کردن دانش آموزان، تألیف محتوای کتاب به صورت فعال می باشد. پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل محتوای کتاب جغرافیای ایران پایه دهم انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی و روش آن روش تحلیل محتوا بر اساس روش ویلیام رومی است. جامعه و نمونه آماری این پژوهش شامل کل کتاب جغرافیای ایران مقطع دوم متوسطه (به صورت تمام شمار) که در سال 1399 چاپ شده است، می باشد که مؤلفه های متن، تصاویر و پرسش یا فعالیت های کتاب مورد تحلیل قرار گرفته است. با توجه به محاسبات انجام شده، ضریب درگیری متن برابر با 145/0 و ضریب درگیری تصاویر به میزان 575/0 حاصل گردید. ضریب درگیری فعالیت ها نیز به میزان 84/4 محاسبه گردید. با توجه به نظر ویلیام رومی، زمانی یک کتاب درسی فعال است که ضریب درگیر آن 4/0 تا 5/1 باشد، درنتیجه می توان گفت با توجه به این که مقادیر ضرایب درگیری محاسبه شده در کتاب مذکور، فقط واحد متن تصاویر و مطلوب بوده و ازآنجایی که ضریب درگیری متون و فعالیت ها بر اساس روش ویلیام رومی در حد مطلوب نبوده لذا محتوای کتاب حاضر مناسب نمی باشد و شایسته است برنامه ریزان درسی و مؤلفان کتاب درسی جغرافیای ایران پایه دهم، در طراحی و تدوین آن دقت بیشتری نموده و با تنظیم محتوای برنامه درسی بهتر، بر میزان مشارکت دانش آموزان در فرآیند یادگیری تأکید بیشتری صورت گیرد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای بخش زمین شناسی کتاب های علوم تجربی پایه های هفتم، هشتم و نهم چاپ 1401 از دیدگاه فعال یا غیر فعال بودن با استفاده از روش تحلیل محتوای ویلیام رومی انجام شد. این تحقیق کاربردی با روش توصیفی و به شکل عینی و کمی صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای متن، تصاویر و سوالات بخش زمین شناسی کتاب های علوم تجربی متوسطه اول است. همچنین برای رسیدن به نتایج دقیق و قابل اعتماد در این تحقیق، از نمونه گیری استفاده نگردید و کل محتوای کتاب بررسی شد. نتایج نشان داد که ضریب درگیری با متن در مجموع هشت فصل زمین شناسی کتب علوم تجربی متوسطه اول 0.2837، ضریب درگیری با تصاویر 0.4031 و ضریب درگیری با سوالات 4.3 است؛ که نشان دهنده غیر فعال بودن محتوا متنی کتاب درسی است و همچنین بیانگر فعال بودن محتوای هر دو بخش تصاویر و سوالات می باشد.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای متن، تصاویر و خودآزمایی های کتب جامعه شناسی متوسطه دوم جهت تعیین میزان مسئله محوری و درگیری ذهنی این متون بر اساس الگوی ویلیام رومی می باشد. جامعه آماری پژوهش، کتب جامعه شناسی(1)، جامعه-شناسی(2) و جامعه شناسی(3) چاپ سال 1400 می باشد. ابزارگردآوری داده های این پژوهش شامل فرم تحلیل محتوای محقق ساخته می باشد که بر مبنای الگوی ویلیام رومی تهیه شده است. در تحلیل متن، سوالات و تصاویر کتاب جامعه شناسی(1) به ترتیب 1222، 154 و 194 عبارت مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری متن 0.122، پرسش ها 0.619 و تصاویر0.590 محاسبه گردید. در تحلیل متن، پرسش ها و تصاویر کتاب جامعه شناسی(2) به ترتیب 1057، 77 و 212 عبارت مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری در هر بخش به ترتیب 0.036، 2.27 و 0.341 مشخص گردید. در تحلیل متن، پرسش ها و تصاویر کتاب جامعه شناسی(3)، به ترتیب 1048، 136 و 201 عبارت مورد ارزیابی قرار گرفت که میزان درگیری ذهنی در هر بخش به ترتیب 0.085، 0.250 و 0.477 محاسبه گردید. این نتایج بیانگر غیرفعال بودن، متنِ کتاب جامعه شناسی(1)، متن و تصاویر کتاب جامعه شناسی(2) و متن و پرسش های کتاب جامعه شناسی(3) می باشد. در ارزیابی کلی از سه کتاب با بررسی 4301 عبارت میزان درگیری ذهنی کل محتوای مورد بررسی 0.122 محاسبه گردید. بنابراین می توان نتیجه گرفت که متون کتب جامعه شناسی متوسطه دوم غیرفعال تنظیم شده اند.