بازتولید اجتماعی

از جمله رویکردهای پژوهش در علوم اجتماعی رویکرد بوردیو، جامعه شناس قرن بیستم، است که تأثیر قابل توجهی بر تئوری های اجتماعی و جامعه شناسی تعلیم و تربیت گذاشته و تحولاتی روش شناختی در حوزه های مختلف اجتماعی از جمله تعلیم و تربیت ایجاد کرده است.     هدف اصلی این مقاله پس از ارائه مقدمه ای بر کار نظری پیر بوردیو، معرفی روش های خاص پژوهش تربیتی مبتنی بر رویکرد اوست. نتیجه مطالعه تحلیلط - توصیفی مستندات نشان می دهد که آغازگاه پژوهش بوردیویی در تعلیم و تربیت، واقعیت های تجربی در فضای عمل تربیتی و سپس پژوهش تربیتی مبتنی بر تحلیل تمایز دانش آموزان موفق و ناموفق از منظر پایگاه اجتماعی است.     ازاین رو باید در خلال آن، تمایز میان آنچه در تعامل تربیتی برحسب تفاوت های اجتماعی ایجاد می شود، مورد تحلیل قرار گیرد و محتوای آموزشی از منظر نمادهای فرهنگی ملاک تبیین قرار گیرد

موفقیت دانش آموزان در ورود به دانشگاه و متعاقب آن دستیابی به مشاغل سطح بالا یکی از اصلی ترین دغدغه های خانواده هاست. در این میان سرمایه اقتصادی نقش بسیار مهمی در آماده سازی دانش آموزان برای رقابت در ورود به دانشگاه ایفا می کند. از این رو پژوهش حاضر با درک اهمیت مسئله سرمایه اقتصادی به تبیین نظری پژوهش و آزمون فرضیات پیرامون سرمایه اقتصادی خانواده و تأثیر آن بر جایگاه فرد در نظام آموزش عالی و سپس بر موقعیت شغلی فرد پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شاغلین در بازار کار شهر اصفهان می-باشند، که از سال 1385 به این سو از دانشگاه فارغ التحصیل شده اند. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس سمپل پاور 530 نفر برآورد شد. نتایج تحقیق نشان داد که از یک طرف بین جایگاه فرد در نظام آموزش عالی و موقعیت شغلی فرد رابطه وجود دارد، و از سوی دیگر سرمایه اقتصادی بر نوع قبولی فرد در دانشگاه تأثیر مثبت دارد؛ یعنی کسانی که از سرمایه اقتصادی بالاتری برخوردار بوده اند از جایگاه بالاتری در نظام آموزش عالی برخوردار شده اند. نتایج تحقیق هم چنین نشان می دهد که افرادی که سرمایه اقتصادی بیشتری دارند از موقعیت شغلی بالاتری نیز برخوردارند. نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که تأثیر سرمایه اقتصادی بر موقعیت شغلی از طریق میانجی گری جایگاه فرد در نظام آموزش عالی انجام می پذیرد به عبارت دیگر، نابرابری های اجتماعی ازطریق نظام آموزشی بازتولید می شود.

با گسترش یافتن و عمومی شدن نظام آموزش عالی انتظار می رفت شرایط اجتماعی دگرگون و فرصت برابر تحرک اجتماعی برای همگان میسر شود. این پژوهش با تبیین نظری و آزمون فرضیه های مختلف درباره تأثیر پس زمینه اجتماعی بر پذیرش در دانشگاه و سپس بر موقعیت شغلی افراد، درصدد بررسی نقش میانجی گری قشربندی آموزش عالی در بازتولید نابرابری های اجتماعی در بازار کار است. جامعه آماری همه شاغلان در بازار کار شهر اصفهان است که از سال 1385 به بعد از دانشگاه فارغ التحصیل شده اند. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس سمپل پاور 530 نفر برآورد شد. نتایج نشان دادند بین جایگاه فرد در نظام آموزش عالی و موقعیت شغلی او رابطه وجود دارد و سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی خانواده بر نوع قبولی فرد در دانشگاه تأثیر مثبت دارد؛ یعنی افراد دارای سرمایه های خانوادگی بالاتر، جایگاه بالاتری در نظام آموزش عالی داشته اند. همچنین نتایج نشان می دهند اثر سرمایه اقتصادی بر موقعیت شغلی ازطریق میانجی گری نظام آموزش عالی است؛ اما سرمایه فرهنگی هم به صورت غیرمستقیم و هم مستقیم بر موقعیت شغلی تأثیر دارد. هرچند اثر سرمایه اجتماعی بر موقعیت شغلی معنادار نشد، در یافتن شغل بسیار تأثیرگذار بوده است؛ درواقع، پس زمینه اجتماعی چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم بر موقعیت شغلی تأثیر می گذارد و نابرابری های اجتماعی ازطریق نظام آموزشی بازتولید می شوند.