کتاب دین و زندگی

هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی عناصر و مؤلفه های برنامه درسى دین و زندگى مبتنى بر دیدگاه ماوراى فردى در دوره متوسطه دوم بود. روش این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای−کاربردی و از نظر نوع روش، تحلیل محتوى مبتنى بر کدگذارى س ه مرحله اى (باز، محورى و گزینشى) بود. حوزه مورد پژوهش شامل کلیه صاحب نظران و اساتید حوزه برنامه ریزی درسی، علوم تربیتی و مدیریت آموزشی بود که با روش نمونه گیری هدفمند، اساتیدی که شرایط مورد نظر را داشتند مورد مصاحبه نیمه−ساختاریافته قرار گرفتند که با رسیدن به اشباع نظریِ یافته ها، تعداد نمونه های پژوهش به دوازده نفر رسید. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه، از روش های سه مرحله ایِ کدگذاریِ استفاده شد. براساس یافته های به دست آمده، از کدبندی مصاحبه ها، هیجده مقوله و پنج عنصر مشخص گردید که شامل: عنصر هدف با پنج مقوله، عنصر ارزشیابی با چهار مقوله و عنصرهای ویژگی یادگیرنده، محتوا و روش به طور مشترک با سه مقوله به عنوان عناصر و محتواهای مورد شناسایی برای برنامه درسى دین و زندگى مبتنى بر دیدگاه ماوراى فردى در دوره متوسطه دوم بودند. از عناصر و مؤلفه های شناسایی شده می توان در طراحی الگوی مبتنی بر دیدگاه ماورای فردی در برنامه درسی دین و زندگی استفاده نمود.

هدف این پژوهش تبیین برنامه های درسی پنهان درس دین و زندگی سال سوم متوسطه و ارایه ی راهکارهایی جهت بهبود تربیت دینی دانش آموزان اصفهان می باشد. روش تحقیق کیفی، و جامعه آماری، دانش آموزان نواحی شش گانه آموزش و پرورش شهر اصفهان بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ابتدا 312 دانش آموز برای پاسخگویی به پرسش نامه و سپس 64 نفر برای اجرای مصاحبه های نیمه سازمان یافته انتخاب گردیدند. روائی و پایائی ابزار و شیوه ی تجزیه و تحلیل یافته ها متناسب با فنون تحقیق کیفی انجام گردید. وجود تناقض بین محتوای کتاب و مشکلات جامعه ی فعلی؛ فقدان نگرش مثبت به کتاب به عنوان مرجعی تربیتی و دارای بار ارزشی؛ وجود نگرش منفی نسبت به کاربرد محتوای کتاب در زندگی واقعی؛ ایجاد ابهام در اعتقادات خصوصاً مبحث حکومت اسلامی و القای تفکر انتخاب تقلیدی به جای انتخاب تحقیقی، مهم ترین پیامدهای پنهان کشف شده در این تحقیق بود. پرهیز از ایدئولوژی اندیشی، ارائه ی آموزه های دینی متناسب با یافته های نوین دین پژوهی، سنجش نگرش و عملکرد دانش آموزان به جای ارزشیابی از دانستنی ها مهم ترین راه کارهای ارائ ه شده جهت بهب ود تربیت دینی دانش آموزان می باشد.

پژوهش حاضر به بررسی میزان توجه به ایجاد باورها و گرایش های دینی در کتاب دین و زندگی پایه دوازدهم از نظر معلمان و دانش آموزان دختر شهر تبریز پرداخته است. این تحقیق از نوع توصیفی و پیمایشی است. به این ترتیب با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، دو ناحیه از نواحی آموزش و پرورش و سپس 2 مدرسه از هر ناحیه و بعد 2 کلاس از هر مدرسه انتخاب شد. کل آزمودنی های دانش آموزان 247 نفر بودند که با استفاده از یک پرسشنامه 25 سوالی و انجام مصاحبه بازپاسخ با تعداد محدودی از دانش آموزان اطلاعات جمع آوری شد. دبیران دین و زندگی شاغل در آموزش و پرورش پنج ناحیه شهر تبریز نیز به عنوان نمونه دبیران انتخاب شدند که تعداد آن ها 36 نفر بود و با استفاده از یک پرسشنامه 25 سوالی اطلاعات از آن ها هم جمع آوری شد. داده ها توسط روش آمار توصیفی و تحلیل واریانس چندگانه و آزمون خی دو و با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پس از بررسی پرسشنامه ها، سه مولفه ی تعهد، مسئولیت و الگوگیری از مفهوم گرایش دینی استنتاج شد. نتایج نشان داد که از نظر دانش آموزان، کتاب دین و زندگی پایه دوازدهم در ایجاد باورها و گرایش های دینی اثر مطلوب داشته است. همچنین معلمان، تاثیر این کتاب را بر باورها و گرایش های دینی دانش آموزان مطلوب ارزیابی کردند . بررسی ها نشان داد در میزان تاثیر این کتاب بر ایجاد مولفه ی تعهد بین معلمان و دانش-آموزان تفاوت نظر وجود دارد، ولی تفاوت بارزی بین نظرات معلمان و دانش آموزان در خصوص میزان تاثیر این کتاب بر ایجاد گرایش دینی و مولفه های دیگر آن (مسئولیت و الگوگیری ) در نوجوانان وجود ندارد .