زنجیره تأمین پیوند اعضا

از زیرمجموعه های اساسی حوزه سلامت، می توان به پیوند اعضا اشاره کرد که در بسیاری از مواقع تنها راه درمان برای بیماری های لاعلاج و کشنده محسوب می شود. طراحی و ارزیابی سیاست های عادلانه و کارای تخصیص و توزیع اعضای پیوندی یکی از پیچیده ترین مشکلات تصمیم گیری در سطح برنامه ریزی کوتاه مدت است؛ از این رو در این پژوهش، یک مدل ریاضی چند دوره ای برای تخصیص اعضا پیوندی که از اهداکنندگان مرگ مغزی فراهم می شود، با درنظرگرفتن تغییر وضعیت سلامتی بیماران، ارائه شده است. مدل چندهدفه، علاوه با افزایش بقای کل و افزایش توجه به نیاز پزشکی بیماران، به منظور کاهش هزینه های حمل و نقل در جهت توازن بین کارایی و برابری برای انتخاب مناسب ترین گیرنده ارائه می شود؛ سپس مدل با استفاده از برنامه ریزی آرمانی فازی اولویت بندی شده، حل می شود. در پایان، برای اثبات کارایی و کاربردی بودن مدل ارائه شده نتایج آن با استفاده از داده های شبکه پیوند اعضا مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است.

پیوند اعضا از ارکان مهم سیستم های سلامت است و به درمان بسیاری از بیماری های صعب العلاج کمک شایانی کرده است. روزانه 7 تا 10 نفر از بیماران نیازمند به پیوند در ایران به علت نرسیدن به موقع عضو پیوندی از دنیا می روند. با توجه به بحرانی بودن زنجیره پیوند عضو برای سلامتی انسان، مدیریت و برنامه ریزی این زنجیره از اهمیت فراوانی برخوردار است. انتقال به موقع عضو و بیمار از یک بیمارستان به بیمارستان محل پیوند با توجه به تأثیر ثانیه ها بر کیفیت عضو مورد انتقال و موفقیت پیوند، بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، مدلی ریاضی برای زمان بندی برداشت و تحویل اعضای پیوندی و مسیریابی آمبولانس های حامل اعضاء و بیماران پیوندی، به عنوان حلقه پایانی زنجیره تأمین پیوند اعضاء در شهر تهران ارائه شده است. مسئله در قالب یک برنامه ریزی غیرخطی عددصحیح مختلط فرموله شده و در ادامه با استفاده از روش های دقیق به یک مدل ریاضی خطی معادل تبدیل شده است. مدل ارائه شده به دنبال یافتن زمان بندی و توالی بهینه برداشت و تحویل اعضا و بیماران، با توجه به محدودیت های عملیاتی نظیر زمان ایسکمی سرد، ترافیک شهری و نیز محدود بودن ناوگان حمل است. مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار CPLEX12.8 بصورت بهینه حل شده و نتایج محاسباتی بر کاربردپذیری آن صحه می گذارد.