افت پارامترهای سؤال

افت در پارامترهای سؤال هنگامی به وجود می آید که در طول زمان و بنابر دلایل مختلف، سؤالات آزمون ویژگی های اولیه خود مانند درجه دشواری و قدرت تشخیص را از دست بدهند. ازجمله موارد ایجادکننده افت در پارامترهای سؤال فاش شدن سؤالات، تکرار بیش ازاندازه، تغییر در نظام آموزشی کشور، موقعیت قرار گرفتن سؤال و پارامترپردازی ضعیف اولیه هستند. وجود افت در پارامترهای سؤال سبب نقض ویژگی تغییرناپذیری می شود. دو نوع افت یکنواخت (تغییر پارامتر تشخیص) و غیریکنواخت (تغییر در پارامتر دشواری) وجود دارد. ازنظر مفهومی و روش شناسی این مفهوم موازی با مفهوم کارکرد افتراقی سؤال است با این تفاوت که به جای تفاوت های گروهی دوره های مختلف زمانی بررسی می شوند. جهت شناسایی و ردیابی افت در پارامترهای سؤال پس از رعایت مفروضه تک بعدی بودن با کمی تغییر از روش های شناسایی کارکرد افتراقی سؤال استفاده می شود. پس از شناسایی افت باید مشخص شود که آیا تغییراتی در محتوا، شرایط انگیزشی، مدت زمان پاسخگویی و مکان سؤال در مقایسه با زمانی که سؤال طراحی شده به وجود آمده است. اگر هرکدام از این شرایط وجود داشته باشد سؤال باید از مجموعه سؤال ها حذف شود و یا مجدداً پارامترپردازی شود.

هدف از اجرای این پژوهش بررسی افت پارامترهای سؤال (IPD) روند آزمون ریاضیات تیمز پایه هشتم ایران و تأثیر آن بر برآورد پارامتر توانایی دانش آموزان بود. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان پایه هشتم شرکت کننده در آزمون ریاضیات تیمز ایران در سال های 2003، 2007 و 2011 بود؛ 1224 نفر (408 نفر در هر دوره) از دانش آموزانی که به 40 سؤال روند موجود در این آزمون پاسخ داده بودند. برای بررسی وجود یا نبود افت از نرم افزار 23SPSS و روش رگرسیون لجستیک استفاده شد. بر اساس نتایج از بین 40 سؤال روند 2 سؤال افت را در پارامترهای خود نشان دادند؛ که هر دو سؤال نیز دارای افت پارامتر یکنواخت بود؛ اما طبق ملاک اندازه اثر جودوین و جیرل هر دو سؤال اندازه اثر ناچیزی داشتند. برای بررسی تأثیر افت پارامترها بر توانایی دانش آموزان، ابتدا توانایی تتا دانش آموزان با حضور کل سؤال ها محاسبه شد و پس از شناسایی و حذف سؤال های دارای افت، بار دیگر پارامتر توانایی تتا با استفاده از نرم افزار BILOG-MG محاسبه شد؛ سپس برای بررسی میزان تفاوت میانگین ها و معنی داری آن از روش آماری t وابسته استفاده شد؛ نتیجه آنکه این میزان افت در برآورد توانایی دانش آموزان تأثیر چشمگیری نداشته است.