تک بعدی بودن

زمینه و هدف: ویژگی تک بعدی بودن نشانگرهای یک سازه در نظریه کلاسیک اندازه گیری ریشه داشته و در بافت این نظریه اصطلاح متجانس بودن سؤال هایی که یک سازه را اندازه گیری می کنند به طور غیرمستقیم به این موضوع اشاره دارد. برداشت های نادرست از این اصطلاح باعث شد، بسیاری از پژوهشگران برای بررسی و تعیین این ویژگی، از روش هایی مثل آلفای کرونباخ یا تحلیل عاملی اکتشافی استفاده کنند. این در حالی است که هیچ یک از آن ها برای این منظور طراحی نشده اند. مواد و روش ها: در قالب یک طرح زمینه یابی کاربردی، از بین جامعه مادران کودکان عادی به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 468 مادر پرسش نامه PSI-SF را تکمیل نمودند. داده ها با روش مدل معادلات ساختاری و نرم افزار LISREL تحلیل شدند. یافته ها:با استفاده از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزارهای مربوطه که امکان بررسی توزیع مانده ها را فراهم می کنند، می توان وجود یا عدم وجود این ویژگی را در نشانگرهای مربوط به یک سازه بررسی کرد. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاضر علاوه بر مباحث نظری با یک نمونه داده تجربی این موضوع را از نقطه نظر مدل سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار است.

افت در پارامترهای سؤال هنگامی به وجود می آید که در طول زمان و بنابر دلایل مختلف، سؤالات آزمون ویژگی های اولیه خود مانند درجه دشواری و قدرت تشخیص را از دست بدهند. ازجمله موارد ایجادکننده افت در پارامترهای سؤال فاش شدن سؤالات، تکرار بیش ازاندازه، تغییر در نظام آموزشی کشور، موقعیت قرار گرفتن سؤال و پارامترپردازی ضعیف اولیه هستند. وجود افت در پارامترهای سؤال سبب نقض ویژگی تغییرناپذیری می شود. دو نوع افت یکنواخت (تغییر پارامتر تشخیص) و غیریکنواخت (تغییر در پارامتر دشواری) وجود دارد. ازنظر مفهومی و روش شناسی این مفهوم موازی با مفهوم کارکرد افتراقی سؤال است با این تفاوت که به جای تفاوت های گروهی دوره های مختلف زمانی بررسی می شوند. جهت شناسایی و ردیابی افت در پارامترهای سؤال پس از رعایت مفروضه تک بعدی بودن با کمی تغییر از روش های شناسایی کارکرد افتراقی سؤال استفاده می شود. پس از شناسایی افت باید مشخص شود که آیا تغییراتی در محتوا، شرایط انگیزشی، مدت زمان پاسخگویی و مکان سؤال در مقایسه با زمانی که سؤال طراحی شده به وجود آمده است. اگر هرکدام از این شرایط وجود داشته باشد سؤال باید از مجموعه سؤال ها حذف شود و یا مجدداً پارامترپردازی شود.

زمینه: نوع خاصی از بدفهمی های اعداد گویا، ناشی از گرایش به اصول و قوانین اعداد طبیعی است. در ادبیات پژوهشی به سه جنبه ی اصلی «چگال بودن»، «اعمال حسابی» و «اندازه عددی» اشاره شده است که در آن ها، دانش اعداد طبیعی باعث بروز بدفهمی در اعداد گویا می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی سؤالات ابزار آزمون «گرایش اعداد طبیعی» است. روش شناسی: نمونه ی سؤالات شامل 62 سؤال بود که از ادبیات پژوهشی حوزه ی بدفهمی اعداد گویا اخذ گردید. 181 دانش آموز پایه هفتم و نهم از سطح شهر کرمان که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند، نمونه ی آزمون دهندگان را تشکیل دادند. از نظریه سؤال-پاسخ برای بررسی ویژگی های روان سنجی سؤالات آزمون، استفاده شد. روش پژوهش توصیفی بود و در مرحله ی اول، تک بعدی بودن سؤالات با استفاده از برازش مدل دو ارزشی راش مورد بررسی قرار گرفت. سپس، دشواری سؤالات در سه جنبه از اعداد گویا، اندازه گیری و با هم مقایسه شد. یافته ها: نتایج آزمون نیکویی برازش نشان داد که پس از حذف 7 سؤال، بقیه سؤالات تک بعدی هستند. بدفهمی اعداد گویا در هر سه جنبه شامل چگال بودن، اعمال حسابی و اندازه عددی وجود داشت. بیشترین سطح دشواری برای سؤالات جنبه ی «چگال بودن» و کمترین دشواری برای سؤالات جنبه ی «اندازه عددی» برآورد گردید. سؤالات جنبه ی «اعمال حسابی» در تمام مقیاس پراکنده بودند. نتایج تحلیل عملکرد دانش آموزان نشان داد که اکثر آزمون دهندگان در قسمت بالای مقیاس سؤالات آزمون قرار دارند. بحث و نتیجه گیری: از تک بعدی بودن آزمون نتیجه می شود که توانایی مهار دانش اعداد طبیعی در مسائل اعداد گویا، عمدتا تحت تأثیر یک عامل است. تحلیل راش، در مجموع نشان دهنده ی سادگی آزمون «گرایش اعداد طبیعی» برای دانش آموزان دوره متوسطه اول بود. با توجه به توانایی های برآورد شده ی آزمون دهندگان، می توان برای آن ها سؤالاتی متناسب با توانایی شان انتخاب کرد.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مقیاسی برای سنجش احساس دینی کودکان خردسال بر پایه یک طرح پژوهشی زمینه یابی و در چارچوب الگو های متعارف در روان سنجی، در جامعه کودکان 4 تا 6 سال کشور و روی دو گروه نمونه کودکان مدارس عادی (445 تن از تهران، کرمان، تبریز، مشهد و بندرعباس) و مدارس دینی (145 تن از قم) به روش «توصیفی» اجرا شده است. در این مقیاسِ هفت ماده ای، یک کودک به عنوان قهرمان داستان در یک موقعیت از لحاظ اعمال و مراسم دینی قرار دارد و احساس آزمون شونده نسبت به آن موقعیت، به صورت خوشحال، خنثا و ناراحت اندازه گیری می شود. تحلیل داده ها نشان داد درجه دشواری و قدرت تشخیص سؤال ها و نیز توزیع فراوانی پاسخ ها مناسب و دارای برازش درونی و بیرونی است. نتایج تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مؤلفه های اصلی مقادیر باقی مانده استانداردشده، روایی سازه و تفاوت دو گروه کودکان مراکز عادی و دینی، روایی تفکیکی مقیاس و ضریب هماهنگی درونی بالاتر از 7/0 و شاخص های جداسازی شخص و سؤال اعتبار بر اساس مدل راش مقیاس را تأیید کرد. میانگین احساس دینی کودکان بالاتر از دشواری سؤال ها به دست آمد. درجه مطلوبیت ماده های زیارت، رفتن به عاشورا و روضه و کمک به فقرا از سطح کودکان با کمترین احساس مثبت نیز پایین تر است. در حالی که درجه مطلوبیت ماده های «رفتن به مسجد» و «تماشای نمازخواندن مادر» بیشترین مقدار و «دعا و یادگرفتن قرآن» در مهد کودک بالاتر از میانگین احساس دینی در کودکان است. این مقیاس ابزاری روا و معتبر برای ارزیابی عملکرد والدین در تقویت یا تضعیف احساس مثبت کودکان به رفتارها و مراسم دینی و نیز برای ارزیابی اثربخشی برنامه های آموزش های دینی در مراکز آموزشی است.