منظر ها و چالش ها

پژوهش حاضر، با هدف شناسایی منظرها و چالش های آموزش فعال در نگرش استادان دانشگاه اجرا گردید. این پژوهش  در رویکرد کیفی و  به روش مطالعه پدیدارشناسی انجام پذیرفت. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل 25 استاد دانشگاه تهران در دانشکده های علوم انسانی و اجتماعی  بودند که به روش انتخاب هدفمند و به واسطه فرم مشاهده آموزش و  انتخاب دانشجویان برگزیده شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مصاحبه کیفی و  از نوع مصاحبه با پرسش های باز و استاندارد شده بود و داده ها مطابق با رویکرد تحلیل تفسیری نظریه زمینه ای استراس و گلاسر تحلیل و طبقه بندی گردید. پس از تحلیل، تفسیر و طبقه بندی، مضامین حاصل از بیانات استادان هر دو گروه آموزش سنتی و فعال در دانشگاه ، شش مقوله حاصل آمد:  توصیف آموزش، نقش استاد در آموزش ، واکنش در برابر روشهای نوین، گرایش به روشهای نوین، چالش ها در برابر روشهای نوین و اصلاحات لازم برای ارتقاء آموزش؛ در بعد نگرش به آموزش فعال درحالیکه استادان آموزش فعال، بر تعامل میان استاد و دانشجو، متمرکز گردیدند،  استادان روش سنتی آموزش فعال را بر پایه نقش محوری استاد در کلاس درس توصیف می نمایند. در بعد گرایش به آموزش فعال استادان آموزش سنتی برای کاربرد روشهای فعال بر پیش آیند وجود دانشجویان با انگیزه و علاقه مند باور دارند و عدم آمادگی دانشجویان را  علت عدم علاقه نسبت به کاربرد این روش ها ذکر می کنند اما استادان آموزش فعال، ارزیابی بهتری از  تغییرات به وجود آمده در آموزش داشته و تعاملی و دوسویه تر شدن آموزش را به عنوان تغییر مطلوب آموزش به سوی فعال ساختن و درگیری بیشتر دانشجویان در فرایند آموزش مطرح می نمایند. در بعد  موانع موجود برای استفاده از آموزش فعال،  استادان آموزش سنتی بر معایب این نوع از آموزش تأکید نموده و آن را نیز بر اساس نقش محوری استاد و وظیفه اصلی او در اانتقال هر چه بیشتر محتوا بیان می کنند. درحالیکه استادان آموزش فعال چهار دسته چالش های مرتبط با استاد، سرفصل آموزشی، نظام ارزشیابی  و چالش مربوط به ساختار و سازمان آموزش را بیان نموده اند. وجه مشابه هر دو گروه از استادان در  بعد اصلاحات لازم برای ارتقاء آموزش است که در چهار  طبقه قرار می گیرد: 1) تحول در نگرش به آموزش در دانشگاه، 2) اصلاحات ساختاری آموزش عالی جهت تسهیل آموزش فعال، 3) توانمند سازی استادان و 4) بازنگری محتوا و روش های ارزشیابی متناسب با رویکرد نوین آموزش 

مأموریت اساسی دانشگاه فرهنگیان؛ تربیت معلمان فکورو کنشگر است. استراتژی پژوهش حاضر شناسایی و بازنمایی کیفی-شیوه های نوین در آموزش و پژوهش و رونمایی چالش ها و موانع موجود در اشاعه و ترویج این شیوه ها درگرایش و نگرش مدرسان آن است. این پژوهش از نوع توصیفی بوده وبا رویکرد کیفی و بهره گیری ازروش مطالعه پدیدارشناسی، اجرا شد. انتخاب نمونه با الهام ازنظریه «داده بنیاد» استراوس و گلیسربا روش نمونه گیری هدفمند تا به اشباع رسیدن داده های پژوهش ادامه پیدا کرد. جامعه پژوهش شامل کلیه مدرسان دانشگاه فرهنگیان استان گلستان در سال تحصیلی 99- 98می باشند که تعداد 20نفرازاستادان(رسمی-پیمانی- آزمایشی، مأمورو مدعو) رشته های مختلف به عنوان نمونه با انتخاب دانشجویان و به کمک فرم مشاهده آموزش برگزیده شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با پرسش-های باز و استاندارد شده بود و داده های حاصله طی مراحل سه گانه کدگذاری نظریه داده بنیاد تحلیل وطبقه بندی شد. و در نهایت تحلیل داده ها نشان داد که مهمترین چالش های استادان در پیشبرد شیوه های نوین در آموزش و پژوهش در سه حیطه ویژگی های استادان، انتظارات دانشجویان و تعامل بین استاد و دانشجو توصیف شد.. که تأمل و تفحص پژوهشگران، سیاستگزاران و برنامه ریزان آموزشی را می طلبد تا چالش های متفاوت و متنوعی را که بر هر یک از این جنبه ها مترتب است با اتخاذ رویکرد سیستمی وهمسونگر به عوامل پدیدآورنده آن، امکان اجرای شیوه های نوین در آموزش و پژوهش را در این دانشگاه نوپا و مأموریت گرا، به نحو مطلوب فراهم سازند.