سرمایة روان شناختی

به طور کلی هدف اصلی مدیران، بهبود پیامدهای سازمانی است. برای تحقق این امر، راهکارهای مختلفی از سوی صاحب نظران ارائه شده است. یکی از موضوعات جدیدی که در این ارتباط مطرح شده، سرمایة روان شناختی است. سرمایة روان شناختی بر توانمندی ها و داشته های فرد تأکید می کند و به موضوعات مثبت زندگی بشر نظیر شادکامی، خلاقیت، هوش هیجانی، خردمندی، خودآگاهی، بهزیستی، خوش بینی و نظایر آن می پردازد و سعی می کند با نگاهی علمی و عملی، حضور این مؤلّفه های مثبت را در زندگی بشر هموارتر سازد. با توجه به گسترش روز افزون رویکرد سرمایة روان شناختی در سازمانها، مقاله حاضر به بررسی و تبیین نقش سرمایة روان شناختی در پیامدهای سازمانی (عملکرد شغلی، تعهد سازمانی، رضایت شغلی) پرداخته است. به این منظور، پژوهشگران ضمن مرور کامل مبانی نظری پژوهش و با استفاده از روش توصیفی- پیمایشی و با انتخاب اعضای نمونة آماری به روش تصادفی از بین کارکنان سازمانهای دولتی استان تهران، فرضیه های پژوهش را با استفاده روش معادلات ساختاری و رگرسیون، مورد سنجش قرار داده اند. یافته های مربوط به آزمون فرضیه های این پژوهش حاکی از آن است که سرمایة روان شناختی آثار و پیامدهای مثبتی بر عملکرد شغلی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی دارد. در این میان، مؤلفة تاب آوری دارای بالاترین رتبه و خوش بینی، پایین ترین رتبه را داشته اند. همچنین این بررسی نشان داد که جو سازمانی نقش متغیّر تعدیل گر میان سرمایة روان شناختی و پیامدهای سازمانی ایفا می کند.

یکی از مهم ترین عوامل برای ارائة مراقبت های ایمن، مؤثر و باکیفیت ازسوی پرستاران، به زیستی هیجانی و روان شناختی آن هاست. چندین عامل بر به زیستی اثرگذار است، شامل مشغله و استرس کاری، هیجانات مثبت و منفی، و سرمایة روان شناختی. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر سرمایة روان شناختی بر به زیستی در بین پرستاران بیمارستان قائم (عج) مشهد انجام شد. این پژوهش، پیمایشی- تحلیلی بوده و با مشارکت 123 نفر از پرستاران که به صورت تصادفی انتخاب شدند، انجام گرفته است. داده ها با استفاده از پرسشنامه های سرمایة روان شناختی (PCQ)، هیجانات مثبت و منفی (PANAS)، افسردگی، دلواپسی و استرس (DASS) و بهداشت عمومی (GHQ) جمع آوری شد؛ سپس با استفاده ازتکنیک های آماری تحلیل مسیر و تحلیل میانجی گری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. باتوجه به نتایج آمار توصیفی، میانگین همة متغیرها بالاتر از متوسط بوده و متغیر به زیستی بهترین وضعیت را داشت. نتایج آمار استنباطی، پیش بینی پذیری متغیر به زیستی توسط سرمایة روان شناختی، هیجانات مثبت و دلواپسی را مورد تأیید قرار داد، اما اثر استرس بر به زیستی پرستاران، به لحاظ آماری معنادار نبود. نتایج این پژوهش با مطالعات پیشین در این زمینه هم سو می باشد. حد بالای سرمایة روان شناختی در پرستاران، هیجانات مثبت آن ها را افزایش داده و باعث کاهش استرس و دلواپسی، و افزایش به زیستی آن ها می شود. در کل، نتایج پژوهش ضرورت توجه بیشتر به مؤلفه های سرمایة روان شناختی و راهبردهای مداخله و مقابله به منظور بهبود به زیستی روان شناختی و هیجانی پرستاران را مورد تأکید قرار می دهد.

این پژوهش، با هدف بررسی کارآمدی آموزش معنویت مبتنی بر آموزه های اسلامی بر ارتقای سرمایة روان شناختی و مؤلفه های آن (خودکارآمدی، امیدواری، تاب آوری و خوش بینی) در دانشجویان انجام شد. روش پژوهش از نوع «نیمه آزمایشی» با دو گروه آزمایش و کنترل بود. جامعة پژوهش تمام دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد دیواندره در سال تحصیلی 93-94 هستند. در این پژوهش، 30 دانشجو با «نمونه گیری تصادفی در دسترس» به عنوان حجم نمونة تحقیق انتخاب شدند. نمونة آماری گروه «آزمایش» 15 تن از دانشجویانی بودند که در جلسات معنویت درمانی به صورت داوطلب شرکت کردند. نمونة آماری گروه «کنترل» 15 تن از دانشجویانی بودند که در جلسات آموزشی معنویت شرکت نکردند و از بین دانشجویان دانشگاه به صورت «تصادفی در دسترس» انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از مقیاس «سرمایة روان شناختی» (PCQ) استفاده شد و برای تحلیل آماری داده ها، از تحلیل کوواریانس استفاده گردید. یافته ها نشان داد معنویت درمانی با تأکید بر آموزه های دین مبین اسلام به گونه ای معنا داری در ارتقای میزان سرمایة روان شناختی و مؤلفه های آن در دانشجویان مؤثر است.