شناختِ پایه مند

بحث درباره چه گونگیِ شکل گیریِ نظام مفهومی و شناختیِ انسان، هم واره در طول تاریخ در جریان بوده و در این باره نظریّه های گوناگونی هم ارائه شده است. از جمله نظریّه هایی که در سه دهه اخیر مطرح گشته اند، نظرّیه هایی هستند که بر دخیل بودن نظام حسّی_حرکتی انسان در شکل گیریِ نظام مفهومی و شناختی تأکید دارند و بر این باورند که شناخت، پایه مند است، به این معنا که کالبد و جسم انسان و در واقع همان نظام حسّی_حرکتی او در بازنماییِ دانش (شناخته ها) در مغز نقش دارند و این گونه نیست که شناخت، غیرکالبدی باشد. در این مقاله، کوشیده ایم با بررسی نظریّه های کسب دانش در علم شناخ تْ پژوهی و اشاره به نظام های کالبدی و غیرکالبدی بازنماییِ دانش و نیز چه گونگیِ کارکرد آن ها در بازنمایی های مفهومی به نظریّه شناخت پایه مند پرداخته و خاست گاه و نیز جای گاه آن را در علم شناخ تْ پژوهیِ امروز نشان دهیم تا بتوانیم درک بهتر و دقیق تری از این مفهوم در اختیار داشته باشیم.

مقدمه: در چند دهه اخیر، دیدگاه های مختلفی در میان شناخت پژوهان نسبت به چگونگی شکل گیری شناخت در جانوران و به ویژه انسان، شکل گرفته است. شناخت و فرآیندهای شناختی، بسیاری از فرآیندهای ذهنی مانند توجه ، شکل گیری دانش و اطلاعات، حافظه، قضاوت و ارزیابی، استدلال و محاسبه، حل مسأله و تصمیم گیری، ادراک و تولید زبان را در بر می گیرند. هدف: بررسی و مقایسه رویکردهای نوخاسته در مطالعه شناخت. روش: نقد و بررسی ادبیات. یافته ها: رویکردهای نوخاسته به شناخت از قبیل مفاهیم شناخت جسم آگین و درون مند، شناخت پایه مند، شناخت امتدادی، شناخت کنش مند، و شناخت موقعیت مند با یکدیگر و با شناخت رایانشی مقایسه شده اند. یافته ها نشان می دهند که مرز بین انواع رویکردهای جدید به مطالعه ی شناخت بسیار باریک است، به طوری که گاهی حتی به راحتی از یکدیگر قابل تشخیص نیستند. علاوه بر این، تمامی رویکردهای نوخاسته در مطالعه ی شناخت، با رویکرد شناخت رایانشی تفاوت زیادی دارند. نتیجه گیری: رویکرد جدید به علم شناخت، شناخت را با صفت های گوناگونی توصیف می کند که اغلب آن ها بیان گر آن هستند که نگرش جدید در شناخت پژوهی، از رویکرد غیر کالبدی و رایانشی صرف فاصله گرفته است و دریچه هایی به سوی تجربه و محیط پیرامون گشوده است.