ساختار نظام آموزشی

هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش دو عامل «تمرکز» و «رسمیت» در ساختار نظام آموزشی بر تربیت دینی دانش آموزان از منظر دبیران درس دین و زندگی است که با روش کیفی و رویکرد پدیدارشناسی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دبیران درس دین و زندگی مقطع متوسطه شهرستان بهشهر استان مازندران در سال تحصیلی 96- 1395 است که 21 دبیر با روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. برای جمع آوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه سازمان یافته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش 7 مرحله ای «کلایزی» استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه دبیران، مهمترین آسیب های تربیت دینی در نظام آموزشی، ناظر بر عدم کاربست روش های فعال تدریس، ضعف در گزینش و استخدام معلمان، نداشتن صلاحیت کافی از سوی برخی دبیران، فقدان سیستم نظارتی بر تربیت دینی و توجه نداشتن به تفاوت های منطقه ای و محلی است. به باور دبیران، مواردی نظیر استفاده از منابع کمک آموزشی در تدریس دروس دینی، برگزاری کلاس های فوق برنامه، تأکید بر کیفیت یادگیری و استفاده از روحانیون و مبلغان دینی در فرایند تربیتی دانش آموزان، مهمترین راهکارهای کاهش رسمیت در برنامه درسی تربیت دینی است و همچنین اهم راهکارهای کاهش تمرکز، ناظر بر اعطای اختیارات بیشتر به مسئولان نواحی و استان ها، اصلاح محتوا و روش های تدریس، آزادی عمل دبیران در انتخاب محتوا، نبود یک جانبه نگری، ابتکار عمل بیشتر مدیران و معلمان و مشارکت والدین و فراگیران در برنامه ریزی درسی تربیت دینی است. ضروری است بسترهای لازم توسط مسئولان برای کاهش تمرکز و رسمیت در راستای اثربخشی اهداف تربیت دینی فراهم شود.

 این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه دانش آموزان پایه های اول و ششم در مدارس ابتدایی شهرستان کاشان تشکیل می دهند. نمونه آماری تحقیق از 389 دانش آموز پایه اول و 464 دانش آموز پایه ششم تشکیل شده است که با توجه به طرح تحقیق، به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای بررسی وضعیت زورگویی، خشونت و قربانی شدن در بین دانشآموزان پایه اول از پرسشنامه قلدری و قربانی(چان، مایرن و کروشا، 2005) و برای دانش آموزان پایه ششم از مقیاس دانش آموزان مدرسه(هامبورگر، باسیل و ویوُلو، 2011) استفاده شد که در آن پنج مؤلفه در زمینه قلدری و رفتارهای خشونت آمیز وجود دارد. تحلیل ها نشان داد که با حضور دانش آموزان پایه ششم در مدارس ابتدایی، میزان بروز قلدری و خشونت افزایش یافته است. ، پیامدهای حضور ششمی ها در مدارس دخترانه و پسرانه متفاوت است. در مدارس پسرانه، کلاس اولی ها بیش از همپایه های خود در مدارس دخترانه در معرض آزارهای فیزیکی و روحی دانشآموزان پایه های بالاتر قرار میگیرند. اگر چه معلوم شد که عمده قلدری ها بر روی دانش آموزان پایه اول را همتایان خودشان مرتکب می شوند؛ اما حجم قابل توجهی از این رفتارهای خشونت آمیز را پسران پایه ششم مرتکب می شوند. سرانجام، تحلیل ها نشان داد که هم پایه اولی های دختر و پسر در مدارس تک دوره، نسبت به همتایان خود در مدارس دودوره، بیشتر مرتکب قلدری می شوند.