تاریخ گذاری کربن 14

طی چند دهه گذشته کاوش های متعددی در محوطه های نوسنگی فارس صورت گرفته که نتایج حاصل از این پژوهش ها منجر به ارائه گاهنگاری ها و نظرات مختلفی شده است. بیشتر پژوهش های صورت گرفته متمرکز بر حوضه رود کر بوده و با توجه به ویژگی های زیست محیطی متفاوت فارس، این زیست بوم بر شکل گیری فرهنگ ها در طول دوران مختلف تأثیرگذار بوده است؛ بنابراین جهت درک بهتر فرهنگ های پیش ازتاریخی نیاز است تا دشت ها و دره ها موردبررسی و مطالعه قرار گیرند تا بتوان تحلیلی جامع تر ارائه نمود. ازاین رو با توجه به وجود برخی سؤالات و ابهامات موجود در شناخت فرهنگ های نوسنگی باسفال فارس، محوطه هرمنگان واقع در حوضه رودخانه بوانات مورد کاوش قرار گرفت. طی کاوش صورت گرفته دو فاز استقراری شناسایی شد که به طور نسبی مواد فرهنگی آن قابل مقایسه با تل موشکی، جری ب، بشی، کوشک هزار و تپه رحمت آباد است. در این مقاله سعی بر آن است تا در ابتدا به گاهنگاری نسبی و مطلق این محوطه پرداخته شود و سپس با توجه به گاهنگاری مطلق این محوطه و دیگر محوطه های نوسنگی نیمه شمالی فارس و همچنین مقایسه مواد فرهنگی و شناخت شاخصه های فرهنگی، ارزیابی توالی فرهنگی دوره نوسنگی در این منطقه صورت گیرد. جهت تاریخ گذاری محوطه هرمنگان 8 نمونه زغال و استخوان حیوانی به آزمایشگاه دانشگاه توکیو ارسال شد که نتایج نشان می دهد این محوطه در حدود 6373 ق.م مورد استقرار قرار گرفته و تا حدود 5950 ق.م ادامه داشته است. با توجه به شباهت مواد فرهنگی بشی با محوطه هرمنگان، رحمت آباد و موشکی و گاهنگاری های مطلق این محوطه ها در نظر گرفتن فاز بشی چندان منطقی به نظر نمی رسد، بنابراین با مقایسه مواد فرهنگی و گاهنگاری های مطلق صورت گرفته در دیگر محوطه ها می توان توالی گاهنگاری شامل رحمت آباد (7500-7000 ق.م)، شکل گیری موشکی (7000-6400 ق.م)، موشکی (6400- 6000 ق.م)، جری (6000-5600 ق.م) و شمس آباد (5600-5200؟) برای دوره نوسنگی فارس ارائه نمود.

درک هم زمانی بین فرهنگ شغاتیموران و دوره ایلام در استان فارس نیاز به نگاهی دقیق به فرهنگ ذکرشده دارد. در متون ایلامی به «انشان» به عنوان جای نامی که بخش اصلی ایلام است، اشاره شده است. انشان در شمال غرب حوضه رود کر در استان فارس واقع شده است. ازطرفی در تدوین گاهنگاری پیش ازتاریخ فارس مبنای اصلی تغییرات فناوری است، فرهنگ های قبل از برآمدن هخامنشیان در فارس باتوجه به تغییر و تحولات سفالی دسته بندی شده است. همچنین موضوع انضمامی که در اینجا مطرح خواهد شد، ارتباط فرهنگ شغاتیموران با بحث ورود اقوامی که با عنوان مهاجر وارد فارس شده و قرن ها بعد پایه گذار حکومت هخامنشی شده است؛ برهمین اساس، پرسش اصلی پژوهش عبارتست از: فرهنگ های پیش ازتاریخ فارس در قرون موازی با ایلام چه نقشی داشته و این فرهنگ ها با کدام یک از دوره بندی های ایلام در دشت های پست هم پوشانی داشته است؟ موارد مطرح شده ضرورت تاریخ گذاری دقیق فرهنگ شغاتیموران را ایجاب می کند. تل تیموران از محوطه های اصلی فرهنگ های هزاره دوم پیش ازمیلاد در فارس و کانونی در شرق حوضه رود کر در فاصله 80 کیلومتری جنوب شرق انشان است. در این مقاله سعی بر آن است تا در ابتدا به گاهنگاری نسبی و مطلق این محوطه پرداخته و سپس باتوجه به گاهنگاری مطلق این محوطه و دیگر محوطه های هزاره دوم پیش ازمیلاد فارس، مقایسه مواد فرهنگی و شناخت شاخصه های فرهنگی، به ارزیابی توالی فرهنگی هزاره دوم پیش ازمیلاد در این محوطه و دیگر محوطه های هزاره دوم پیش ازمیلاد در این منطقه پرداخته شود. جهت تاریخ گذاری تل تیموران، 3 نمونه ذغال به آزمایشگاه دانشگاه کامپانیا ارسال شد که نتایج بازه زمانی بین 1100 تا 1550 پ.م. را نشان می دهد. تاریخ ذکرشده بیانگر این موضوع است که فرهنگ شغاتیموران با دوره «سوکل ماح»، انتقالی و ایلام میانه در دشت های پست شوشان هم عصر است و با مقایسه مواد فرهنگی شغاتیموران با دوره ایلام این فرض منتج می شود که فرهنگ شغاتیموران فارغ از تغییرات سیاسی ایلام و مهاجرت پارسیان، در تداوم روند فرهنگ های پیش ازتاریخی فارس است.