الگوی طراحی آموزشی

در این مقاله ده الگوی طراحی آموزشی مشهور، از میان 25 الگوی طراحی آموزشی سازنده گرای موجود در متون تخصصی انتخاب و رویکردهای یاددهی-یادگیری مستتر در آنها با استفاده از روش تحلیل محتوی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحلیل با مراجعه به متون اصلی بنیان گذاران هر یک از الگوها، هر یک از الگوها از نظر فردی، جمعی، یا دوگانه بودن رویکردهای یادگیری و تدریس مفروض در طراحی شان طبقه بندی شدند. حاصل این تحلیل و ارزیابی یک طبقه بندی شش گانه از الگوهای طراحی آموزشی بر اساس رویکردهای یادگیری و تدریس مستتر در آن ها می باشد. یافته ها حاکی از آن است که هیچ یک از الگوهای طراحی آموزشی به صورت توامان دارای رویکردهای دوگانه یادگیری و تدریس نیستند؛ و اغلب الگوهای طراحی سازنده گرا از نظر رویکردهای تدریس در ناحیه فردی قرار دارند؛ و تنها برخی از الگوها در هر دو رویکرد تدریس و یادگیری در ناحیه جمعی قرار می گیرند

این پژوهش با هدف طراحی و اعتباریابی الگوی آموزش از راه دور مبتنی بر موک برای دانشجویان و اعتبارسنجی آن از نظر متخصصان انجام شده است. روش پژوهش، روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد مرور نظام مند ادبیات پژوهشی و جهت اعتبارسنجی الگو از روش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق جهت طراحی الگوی آموزشی، شامل تمامی کتاب ها، مقالات پژوهشی و مروری، پایان نامه ها و منابع اطلاعاتی اینترنتی مرتبط در زمینه فناوری به ویژه محیط موک و آموزش از راه دور دانشجویان (از سال 2000 تا 2017) و جامعه آماری جهت اعتبارسنجی الگو، متخصصان تکنولوژی آموزشی و متخصصان آموزش از راه دور بودند. نمونه آماری جهت تعیین عناصر الگو تعداد 10 فصل کتاب و 20 مقاله مرتبط با آموزش از راه دور و 5 جلدکتاب و 20 مقاله مرتبط با فناوری اطلاعات و موک بودند که به صورت هدفمند انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفتند. جهت اعتباریابی الگو، تعداد 30 نفر از متخصصان تکنولوژی آموزشی و آموزش از راه دور به عنوان نمونه شرکت کردند. ابزار جمع آوری داده ها شامل فیش برداری و یک پرسشنامه 7 سؤالی محقق ساخته در مقیاس لیکرت بود. نتایج این مطالعه منجر به تدوین یک الگوی تجویزی شد. مراحل تشکیل دهنده این الگو شامل هشت مرحله آماده سازی، تحلیل، طراحی، توسعه، اجرا، ارزشیابی و بهینه سازی یادگیری می باشد. تدوین این الگوها با رویکرد تلفیقی بوده است و از نقاط قوت الگوهای مختلف محیط های آموزش از راه دور و موک استفاده شد. همچنین نتایج نشان داد نظر متخصصان در هر 7 سؤال مربوط به ارزیابی به طور معنی داری بیشتر از حد وسط بوده است (01/0P<). می توان نتیجه گرفت که متخصصان، اعتبار درونی الگوی طراحی شده در آموزش از راه دور را در حد زیاد ارزیابی کردند. استفاده از الگوی آموزش از راه دورمبتنی بر فناوری موک در افزایش درگیری تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویانی که تحت این آموزش قرار گرفتند مؤثر بود (01/0P<). در نتیجه می توان از این الگو برای آموزش دانشجویان پیام نور از طریق محیط موک استفاده کرد.

هدف: گفت وشنود عمیق ترین روش ارتباطی است که منجر درک و فهم مشترک و یادگیری می شود. رویکردهای یادگیری سازنده گرایی و ارتباط گرایی سهم عمده ای در توجه به گفت وشنود به عنوان یک شیوه ارتباطی و آموزشی داشته اند. هدف این پژوهش تدوین و اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر گفت وشنود است. روش: روش پژوهش نظریه زمینه ای یا نظریه برخاسته از داده هاست. جامعه آماری پژوهش شامل اسناد و مدارکی که از 1980 تا 2016 در زمینه گفت وشنود در پایگاه های اطلاعاتی منتشر شده است. که از 183 منبع اعم از مقاله، کتاب و پایان نامه 74 منبع به شیوه نمونه گیری نظری به عنوان نمونه انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل داده به شیوه تحلیل تماتیک به منظور استخراج مؤلفه های اصلی الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر گفت وشنود صورت گرفت. یافته ها: بنابر یافته ها الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر گفت وشنود شامل چهار چهار مؤلفه اصلی 1- حلقه های گفت وشنود 2- محتوا/ زمینه 2- هدف 3- ارزشیابی است. اعتبار یابی الگو توسط 15 نفر از اساتید و افراد صاحب نظر در زمینه طراحی آموزشی در دو مرحله از طریق اخذ و اعمال نظرات آن ها صورت گرفت.

اهداف: حمایت و مدیریت هیجان های فرایند یاددهی یادگیری بسیار مهم و نیازمند طراحی محیط یادگیری ایمن به لحاظ تجارب شناختی، روابط روانی اجتماعی و احساسی هیجانی است. هدف این پژوهش تدوین و اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه کنترل ارزش هیجان های پیشرفت است تا سلامت روان شناختی و عملکرد یادگیرندگان و مربیان ارتقا یابد. مواد و روش ها: روش تحقیق کیفی است و از تکنیک تحلیل محتوا استقرایی استفاده شد. منابع مربوط به نظریه CVT در محدوده زمانی 2007 تا 2021 بررسی و 175 منبع انتخاب شد. بر اساس نمونه گیری هدفمند، 63 منبع تحلیل شد. در رویکردی منظم، مضامین و تم های مرتبط با مؤلفه های مهم نظریه به صورت جملات کلیدی در جدول ثبت و کدگذاری شد. کدها بر اساس شباهت ها و تفاوت ها در طبقات کلی تر دسته بندی و مؤلفه های اصلی تعیین شد. درنهایت الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه CVT ارائه شد. پرسش نامه اعتباریابی محتوایی الگو، برای بیست نفر از اساتید و متخصصان تکنولوژی آموزشی و روان شناسی تربیتی ارسال شد. دوازده نفر پرسش نامه را تکمیل کردند و نتایج تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحلیل منجر به تشخیص مؤلفه های اصلی نظریه CVT شد که با تلفیق اصول طراحی آموزشی، الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه کنترل ارزش هیجان های پیشرفت در قالب هشت مؤلفه، محیط یادگیری، ارزیابی شناختی، هیجان، پیشرفت، یادگیری، ارزشیابی، طراحی و یادگیرنده، ارائه شد و مورد تأیید خبرگان قرارگرفت. نتیجه گیری: الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه کنترل ارزش هیجان های پیشرفت، در سطح خرد و کلان در تمام مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف پزشکی، انسانی و پایه کارآمد بوده و محیط یاددهی و یادگیری غنی ای از نظر هیجان های پیشرفت را نوید می دهد.

این پژوهش با هدف تدوین الگوی طراحی آموزش تفکر مبتنی بر نظریه اجتماعی فرهنگی ویگوتسکی انجام شده است. روش پژوهش آمیخته وطرح پژوهش آمیخته اکتشافی است. این طرح از دو بخش متوالی کیفی و کمّی تشکیل شده است. در بخش کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون، متون علمی که به روش هدفمند انتخاب شد و شامل 18 کتاب و 40 مقاله بود، مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفت. همچنین به روش گروه کانونی با 6 نفر از متخصصان طراحی آموزشی و روان شناسی تربیتی مصاحبه صورت گرفت و الگو تدوین شد. در بخش کمّی، الگوی تدوین شده، مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. برای اعتبارسنجی درونی، الگوی طراحی شده به همراه یک پرسش نامه محقق ساخته با تعیین روایی و ضریب پایایی 72/ به روش آلفای کرانباخ، برای 15 نفر از متخصصان جهت قضاوت، ارسال و داده ها تحلیل شد. از بین مضامین استخراج شده، با نظر متخصصین 3 مضمون فراگیر و 15 مضمون سازمان دهنده انتخاب و پس از تعیین تعامل بین آن ها، در قالب یک الگو ارائه شد. تحلیل داده های حاصل از اجرای پرسش نامه محقق ساخته جهت اعتبار سنجی درونی الگو با آزمون t تک نمونه ای نشان داد که میانگین پاسخ-های نظر دهندگان به هر سوأل به طور معناداری بالاتر از میانگین نمرات در هر سوأل است و در نتیجه الگو از اعتبار درونی مناسب برخوردار است.

با ورود به عصر اطلاعات و توسعه فناوری های جدید و ایجاد یادگیری های شبکه ای، نظریه یادگیری ارتباط گرایی به وجود آمد. هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی طراحی آموزشی متناسب با این رویکرد است. برای دست یابی به مقوله های الگوی طراحی آموزشی ارتباط گرایی از روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی استفاده شدَ. به این صورت که ابتدا منابع مرتبط با این موضوع مطالعه شدند و سپس مقوله بندی انجام شد و سپس از دل مقوله ها، مقوله های فرعی و اصلی الگوی طراحی آموزشی ارتباط گرایی استخراج شدند. جامعه آماری شامل کلیه مقالات، کتاب ها، مجلات، سایت های اینترنتی در مورد نظریه ارتباط گرایی بودند که به شکل نظری نمونه هایی از آن ها انتخاب شدند. برای مشخص شدن ترتیب و توالی مقوله های الگو و شکل الگوی طراحی آموزشی با ۷ نفر از متخصصین تکنولوژی آموزشی مصاحبه شد. براساس این پژوهش الگوی طراحی آموزشی ارتباط گرایی طراحی شد که به نسبت الگوهای پیشین الگوی مشخص تر و دارای جزئیات بیشتر بوده که هم از نظر مفهومی و هم اجرایی قابل استفاده برای طراحان آموزشی مختلف می باشد.