عفو و گذشت

در دهه گذشته تحقیقات و بررسى‏هاى بسیارى در ارتباط با عفو و گذشت و تأثیر آن در سلامت روان انجام شده است. اغلب پژوهش‏هاى به عمل آمده بیانگر تأثیر مستقیم عفو و گذشت با ابعاد تأثیرگذار در سلامت روان بوده‏اند. براى مثال پژوهشها نشان داده‏اند که عفو و گذشت در کاهش اضطراب و افسردگى تأثیر داشته است. در این تحقیق پژوهشگر درصدد است که تأثیر عفو و گذشت را در کاهش اضطراب والدینِ کودکانِ استثنایى و عادى مورد بررسى قرار دهد. بعلاوه بررسى تفاوتِ میزانِ اضطراب و میزان عفو و گذشت در والدینِ کودکان عادى و استثنایى از اهدافِ این پژوهش بوده است. با استفاده از نمونه‏گیرى تصادفى 36 نفر از والدین کودکانِ استثنایى، و 36 نفر از والدین کودکانِ عادى به قید قرعه از میان والدین ساکن در شهرستانِ نهبندان انتخاب شدند و پرسشنامه‏هاى «اضطراب اشپیلبرگر» و «عفو و گذشت» إن رایت و همکاران بر روى این افراد اجرا گردید. تحلیل داده‏ها نشان داد که همبستگى منفى معنادارى بین میزان «عفو و گذشت» و میزان «اضطراب» والدین کودکان عادى، و والدین کودکانِ استثنایى وجود دارد. تحلیل داده‏ها همچنین مشخص نمود که میزان عفو و گذشت والدین کودکان عادى از میزان عفو و گذشت والدین کودکان استثنایى بیشتر است، در حالیکه میزان اضطراب والدین کودکانِ استثنایى از میزانِ اضطراب والدین کودکان عادى بیشتر بود.(1)

یکی از راه های رستگاری همان نگهداری خویشتن خویش از زشتی ها و بدی هاست که در قرآن و روایات "تقوی" معرفی شده است، پس کسانی که می خواهند به رستگاری رسیده و زندگی پاک داشته باشند و خداوند از آنها راضی باشد و از نعمت های دنیوی و اخروی بی بهره نباشند، باید خود را از بدی ها حفظ کنند و کارهای خوب و شایسته انجام دهند تا هم خود و جامعه پاکیزه بماند. این گروه که چنین تلاش می کنند، متقین نامیده می شوند و قرآن کریم برای اهل تقوی ویژگی هایی را بیان می کند که این مقاله به بیان و بررسی این اوصاف میپردازد.

یکی از صفات ارزشمند و کلیدی که در زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش مهمی دارد، عفو و گذشت است. واژه عفو، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشم پوشی از گرفتن انتقام با وجود داشتن قدرت آن می باشد. دربسیاریاز متوندینىبرصلح، دوستىوبخششتأکیدفراوانىشدهو بسیاریازادیان،بهویژهادیانتوحیدی،زمینههدایترابرایبشر فراهمآورده انداین پژوهش به روش کتابخانه ای و در چهار بخش اصلی شامل : 1- مفهوم شناسی واژه عفو؛ 2- عفو و گذشت در قرآن کریم؛ 3- عفو و گذشت در کتاب مقدس مسیحیان؛ 4- محدوده ی عفو و گذشت در قرآن کریم و کتاب مقدس مسیحیان، تنظیم و مورد بررسی قرارگرفته است. با مطالعه نوشتار حاضر درمی یابیماز منظر قرآن کریم در اسلام، در روابط اجتماعی همیشه عواطف انسانی بر عقل مقدم است و عقل انسانی تنها زمانی به کار می آید که شخص فاقد عواطف قوی انسانی بوده، منش اخلاقی در وی تقویت نشده و فضیلت های اخلاقی در جانش نفوذ نکرده باشد، اما از نظر کتاب مقدس مسیحیان، در مسیحیت عفو و بخشش به دلیل محبت آن هاست و محبت برترین فضیلت در مسیحیت محسوب می شود.

تحقیق حاضر با هدف مقایسه ذهن آگاهی و باورهای فراشناختی در دبیران مدارس متوسطه پسرانه نجف آباد با عفو و گذشت کم و زیاد انجام شده است. بدین منظور از جامعه ی 1400 نفری دبیران مدارس متوسطه پسرانه شهر نجف آباد در سال 1392 ، مطابق جدول مورگان، 300 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیدند. آزمودنی ها ابتدا به پرسشنامه عفو و گذشت ان رایت و همکاران (1998) با ضریب پایایی 87/0 پاسخ دادند تا به دو دسته ی 100 نفری با عفو و گذشت کم و زیاد تقسیم شوند. سپس هر گروه به دو پرسشنامه فراشناخت ولز (1997) با ضریب پایایی 73/0 و ذهن اگاهی بائر (2006) با ضریب پایایی 90/0پاسخ دادند. روش پژوهش علّی- مقایسه ای است و نتایج تحلیل آنکوا نشان داد که بین میانگین نمرات باورهای فراشناختی و ابعاد آن و ذهن آگاهی و ابعاد آن در دبیران با عفو و گذشت کم و زیاد تفاوت  معنادار وجود دارد. با توجه به این نتایج و مطالعه نکردن هم زمان این سازه ها در تحقیقات قبلی با میزان عفو و گذشت ، بایستی اصلاح این سازه ها در افراد جامعه به ویژه افراد با میزان عفو و گذشت کم مورد توجه قرار گیرد.

سرمایه اجتماعی امروزه به یکی از مهمترین دارایی های جوامع تبدیل شده است. همبستگی اجتماعی ناشی از سرمایه اجتماعی افراد، بخش های مختلف جامعه و سازمانها بر ابعاد متخلف هویت و منش اجتماعی تاثیر می گذارد. پژوهش حاضر با استفاده از نظریه های اندیشمندانی همچون کلمن، پاتنام، لین، بارت و ولمن و با هدف بررسی رابطه ابعاد سرمایه اجتماعی و گرایش به عفو و گذشت در شهر سنندج انجام گرفته است. بدین منظور  پرسشنامه محقق ساخته ای جهت سنجش ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی از یک سو و گرایش به عفو و گذشت از سویی دیگر در میان 500 نفر از افراد بالای 20 سال ساکن سنندج تکمیل گردید. یافته های تحقق حاکی از آن است که زنان بیشتر از مردان به عفو و گذشت گرایش دارند. همچنین ابعاد سرمایه اجتماعی شامل انسجام اجتماعی 653 /0 ،اعتماد اجتماعی 622/0،اعتماد سیاسی 212/0  ، روابط اجتماعی  523/0، و مشارکت مدنی 70/0با گرایش به عفو و گذشت ارتباط دارند. بعد آگاهی اجتماعی ارتباط معنی داری با گرایش به عفو و گذشت نداشته است  علاوه بر این، با توجه به  فرضیه اصلی تحقیق مبتنی بر 618/0و معنادار بودن این رابطه مبتنی بر ارتباط سرمایه اجتماعی و گرایش به عفو و گذشت تایید می گردد.

مدارا از مهم ترین عناصر تحکیم خانواده است. استحکام بنیان خانواده در سایه نرم خویی، بستری مناسب برای تربیت و رشد نسل های سالم و شاداب فراهم می سازد. عدم تعامل افراد در محیط خانواده، سبب ناسازگاری و ایجاد تنش و ناامنی روانی می شود؛ از این رو پرداختن به فواید و تأثیر این صفت در ایجاد روابط خانوادگی سالم ضروری است. هدف، بالابردن روحیه سازگاری و تقویت آن بین همسران و معرفی فواید مدارا در خانواده است. مأموریت نگاشته حاضر، تبیین آثار مدارا مانند آرامش، پایداری ایمان، افزایش روزی، تربیت و هدایت خانواده با استفاده از آموزه های قرآن و حدیث است. تطبیق فواید مدارا با علم روز از ویژگی های مقاله است. این نوشته در دو بخش به بررسی آثار فردی و اجتماعی مدارا در خانواده می پردازد.

هدف:در دهه های اخیر روان شناسی مثبت گرا به عنوان یک روش تأثیرگذار در حیطه روان شناسی قلمداد گردیده است. در این بین عفو و گذشت و سپاسگزاری که موجب افزایش سطح سلامت روانی، جسمی و سازگاری اجتماعی افراد می شود، مورد نظر روان شناسان بوده است. لذا پژوهش حاضر بر آن است که تا چه حد عفووگذشت و سپاسگزاری می تواند بهزیستی روان شناختی افراد را پیش بینی کند. روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد بوده است که از بین آن ها 211 نفر به روش نمونه گیری دردسترس به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردیده است. به منظور جمع آوری داده ها از مقیاس عفووگذشت هارتلند،  پرسشنامه سپاسگزاری و مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف استفاده گردید. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که عفووگذشت و سپاسگزاری با بهزیستی روان شناختی دانشجویان رابطه مثبت و معناداری دارد.  عفووگذشت و سپاسگزاری روی هم رفته توانسته اند 0.304 از تغییرات بهزیستی روان شناختی را پیش بینی کنند.با توجه به نتایج پژوهش متغیرهای سپاسگزاری (بتای برابر با 0.345) و عفووگذشت (بتای برابر با 0.306) به ترتیب نقش مؤثری در پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان ایفا نموده اند.

در میان خصایص اخلاقی نبی اکرم(ص) اخلاق نیکو و عفو و گذشت از بارزترین و مهم ترین عوامل پیشبرد اهداف مسلمانان در صدر اسلام است که در همه اعصار و در مواجهه با همه اقوام، ملل و گروهها کاربرد داشته و منشأ اثر بوده است. به همین جهت رهاورد هم آغوشی رحمت و صلابت در وجود مقدس پیامبر(ص) را در واقعیت عینیِ برچیده شدن بساط جنگ و دشمنی از جزیره العرب و گسترش اسلام در بخش بزرگی از دنیای آن روز در اندک زمان به وضوح می توان دید، زیرا در جایی که اساس دین ثابت است نرمش می تواند در موفقیت تبلیغ مؤثر باشد، درحالی که صلابت و قاطعیت لازمه اجرای احکام و حدود الهی است که به دین برمی گردد و سستی در این عرصه سبب سست بنیادی حیات اجتماعی و فروپاشی ارزشهای اخلاقی، اعتقادی و مانند آن می شود.