هزینه تحقیق و توسعه

هدف پژوهش حاضر آگاهی نسبت به این مسئله بنیادی است که هزینه های تحقیق و توسعه به عنوان ابزاری توانمند به منظور اعمال مدیریت سود در چرخه تجاری مختلف و دوره های متفاوت اقتصادی قلمداد می شود؛ که همین امر می تواندبر حق الزحمه حسابرسان نیز تأثیر گذارد. بنابراین، ارتباط میان هزینه های تحقیق و توسعه و بهای خدمات حسابرسی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می گردد. همچنین اثر تعاملی مدیریت سود بر رابطه بین هزینه های تحقیق و توسعه و حق الزحمه حسابرسی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری مورد پژوهش 48 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران طی سال های1383 الی 1394 است. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از روش رگرسیون چندگانه مبتنی بر داده های ترکیبی (تابلویی) استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که هزینه های تحقیق و توسعه ارتباط مثبت و معناداری با حق الزحمه حسابرسی دارند؛ به علاوه مدیریت سود نیز موجب افزایش این رابطه می شود. در نهایت، این فرضیه تقویت می شود که مدیران شرکت ها در راستای مدیریت سود اقدام به هزینه سرمایه ای یا جاری کردن مخارج تحقیق و توسعه می نمایند.

در این مقاله تلاش شده است تا عوامل اثرگذار بر هزینه تحقیق و توسعه در صنایع ایران شناخته شود تا با شناسایی آن ها بتوان در مطالعات بعدی، سیاست هایی را برای افزایش هزینه های تحقیق و توسعه تجویز کرد. با توجه به مبانی نظری و مطالعات پیشین، عواملی مانند اندازه بنگاه، نیروی انسانی تحصیلکرده، سود بنگاه، سرمایه گذاری بنگاه، شاخص درجه باز بودن تجاری صنایع و رشد ارزش افزوده اسمی به عنوان متغیرهای اثرگذار در مدل وارد شدند. معادلات رگرسیون پژوهش با استفاده از داده های مربوط به صنایع کارخانه ای ایران برحسب کدهای دورقمی ISIC برای صنایع با سطح تکنولوژی بالا، متوسط و پایین در بازه زمانی 1393-1374 برآورد شد. نتایج برآورد معادلات شدت تحقیق و توسعه در بخش صنعت در ایران نشان می دهد که در صنایع با تکنولوژی بالا، کارگاه هایی که نسبت بالاتری از کارکنان آن ها دارای تحصیلات دانشگاهی هستند از نظر تجاری بازتر هستند، دارای اندازه بزرگ تری بوده و نسبت تشکیل سرمایه به ارزش افزوده بیشتری دارند و به طور متوسط سهم بالاتری از ارزش افزوده خلق شده را صرف تحقیق و توسعه می کنند. یافته های این مقاله نشان می دهد که عوامل مهمی مانند سودآوری و رشد ارزش افزوده تاثیری بر تصمیم بنگاه ها به هزینه کردن تحقیق و توسعه در این صنایع نداشته است. در صنایع با سطح تکنولوژی متوسط و پایین هیچ یک از متغیرها از معناداری برخوردار نبوده اند که نشان می دهد در ایران این صنایع هنوز به مرحله ای نرسیده اند که تحقیق و توسعه در راهبردهای آن ها نقش مهمی داشته باشد. بر این اساس با توجه به عوامل بسیار متفاوت اثرگذار بر تصمیم بنگاه ها به تحقیق و توسعه برحسب سطح فناوری، اتخاذ سیاست های جداگانه برای صنایع با هر یک از این سه سطح تکنولوژی در ایران ضروری به نظر می رسد.

در پژوهش حاضر، تأثیر ویژگی های نظام راهبری شرکتی بر رابطه میان هزینه تحقیق و توسعه و رشد شرکت شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بحث و بررسی شد؛ بدین صورت که محقق پس از طرح مبانی نظری و فرضیه های پژوهش، با نمونه گیری به روش حذف سیستماتیک، تعداد 110 شرکت را در طی سال های 1391 تا 1396 به عنوان نمونه آماری برگزید. پنج فرضیه برای انجام این پژوهش بیان شد تا ارتباط میان هزینه تحقیق و توسعه و رشد شرکت، با استقلال هیئت مدیره، سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت و نوع حسابرس بررسی شود. پس از استخراج داده های لازم، فرضیه های طرح شده با استفاده از آزمون فروض کلاسیک و رگرسیون خطی چندمتغیره آزموده شدند. یافته های پژوهش نشان دادند استقلال هیئت مدیره بر ارتباط میان هزینه تحقیق و توسعه و رشد شرکت، رابطه مثبت و معناداری دارد. همچنین، از بین ابعاد بررسی شده سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت و نوع حسابرس با هزینه تحقیق و توسعه و رشد شرکت، رابطه مثبت و معناداری ندارد.  

دیدگاه جدید در حوزه تجارت بین الملل و رشد، بر اهمیت پیچیدگی صادرات است. هدف مقاله حاضر، شناسایی عوامل موثر بر پیچیدگی صادرات رشته فعالیت صنعتی ایران می باشد. داده ها و شاخص های مورد بررسی مبتنی بر رشته فعالیت صنعتی به تفکیک کدهای دو رقمی آیسیک طی دوره زمانی 2016-2005 است. برای این منظور، از چهار متغیر واردات ماشین آلات، تعداد نیروی کار ماهر، نسبت هزینه تحقیق و توسعه و نرخ تعرفه کالاهای واسطه ای استفاده شده است. تخمین ضرایب در چهارچوب داده های تابلویی و با استفاده از روش حداقل مربعات تعمیم یافته (EGLS)و حداقل مربعات کاملا اصلاح شده (FMOLS) انجام گرفته است. نتایج نشان دهنده معناداری واردات ماشین آلات و تعداد نیروی کار ماهر در پیچیدگی صادرات رشته فعالیت صنعتی ایران است. ضمناً رابطه معناداری سایر متغیرها تایید نشده است. این یافته ها نشان می دهد نوسازی صنایع از طریق تسهیل در واردات ماشین آلات و استفاده از نیروی کار ماهر منجر به افزایش رشد پیچیدگی صادرات صنایع می شود.

در مورد اینکه آیا عملکرد بهتر زیست محیطی می تواند منجر به عملکرد مالی برتر شود، اتفاق نظر وجود ندارد. در این مطالعه تلاش شده است تا با تکیه بر چارچوب قابلیت های پویا و تئوری اقتضایی به واچینی رابطه پیچیده میان عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی پرداخته شود. در این راستا تاثیر ویژگی های خاص شرکت و صنعت بر رابطه عملکرد زیست محیطی و عملکرد مورد بررسی قرار گرفته است. ویژگی های خاص شرکت که بر مبنای چارچوب قابلیت های پویا انتخاب شده اند، عبارتند از اندازه شرکت، هزینه تحقیق و توسعه، هزینه تبلیغات و مخارج سرمایه ای و ویژگی خاص صنعت با تکیه بر تئوری اقتضایی شامل تمرکز در سطح صنعت می باشد. به منظور ارزیابی روابط تبیین شده، اطلاعات 107 شرکت از 7 صنعت فعال در بورس طی سال های 1390 تا 1398 گردآوری شد و با استفاده از رویکرد داده های ترکیبی به آزمون فرضیه ها پرداخته شد. نتایج مطالعه نشان داد که اندازه شرکت و هزینه تحقیق و توسعه و تمرکز در صنعت تاثیر مثبت و معنادار و هزینه تبلیغات تاثیر منفی و معنادار بر رابطه عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی دارد؛ اما مخارج سرمایه ای تاثیر معناداری بر رابطه مذکور نشان نداد. در نهایت با استفاده از آزمون علّیت گرنجر همسان و ناهمسان به آزمون رابطه دوسویه عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی پرداخته شد و مشخص شد که رابطه علّی از سوی عملکرد مالی به عملکرد زیست محیطی به طور یکسان در بین کل شرکت ها و صنایع وجود دارد ولی رابطه علّی از سوی عملکرد زیست محیطی به عملکرد مالی ممکن است در مجموعه ای از شرکت ها وجود نداشته باشد.

در این مطالعه، عوامل مؤثر بر بهره وری کل عوامل با تأکید بر شاخص های سرمایه انسانی، و فن آوری در صنایع تولید مواد شیمیایی اساسی ایران بررسی شده است. هدف از انجام این تحقیق علاوه بر محاسبه بهره وری کل عوامل در دوره زمانی 1388-1374، تحلیل عوامل مؤثر بر آن، شناسایی عواملموثر در ارتقاء بهره وری و علل تفاوت های بهره وری در این صنعت می باشد. بدین منظور از روشدیویژیا برای اندازه گیری بهره وری کل عوامل تولید و تکنیک پنل دیتا برای تحلیل میزان تأثیر گذاری عوامل مؤثر بر بهره وری، استفاده شده است. عوامل مؤثر بر بهره وری کل عوامل در الگوی تخمین زده شده عبارتند از: سرمایه انسانی از نوع آموزش رسمی و آموزش غیر رسمی، فناوری، مقیاس کلی بنگاه و نسبت مالکیت بنگاه های دارای مالکیت عمومی به کل بنگاه ها.       نتایج مطالعه بیانگر تأثیر مثبت و معنا دار متغیرهای : سرمایه انسانی از نوع آموزش رسمی وآموزش غیر رسمی، فناوری، مقیاس کلی بنگاه، بر بهره وری کل عوامل می باشد ، و ضریب نسبت کارگاه های دارای مالکیت عمومی به کل کارگاه ها طبق انتظار تئوریکی منفی است،کاهش در سهم بنگاه دارای مالکیت عمومی منجر به افزایش در بهره وری کل عوامل می شود.

هزینه های تحقیق و توسعه نه تنها محرک رشد کسب وکار و معیار توسعه یافتگی اند بلکه می توانند نقش بسزایی در افزایش سودآوری و ثروت سهامداران ایفاء نماید. اما در کشورهای درحال توسعه، ریسک عدم موفقیت سرمایه گذاری و نیز نگرانی از شکست به واسطه توان مالی پایین این کشورها، عاملی بازدارنده در تخصیص بودجه مناسب به این بخش است. از طرف دیگر فناوری های نوین میان رشته ای مانند ربات ها هرچند توانسته اند به شکلی توان افزا از پیشرفت های رشته های متعدد، جهت ارائه محصولات هوشمند استفاده نمایند؛ اما مطالعه مدل های تحقیق و توسعه در این حوزه ها، نشان از تعداد دفعات زیاد بازبینی ایده ها و درنتیجه هزینه زا، زمان بر بودن آن ها دارد، حال آنکه محیط های رقابتی نیازمند سرعت در پاسخگویی به تغییرات نیاز مشتریان اند. در این تحقیق هدف بهبود فرآیند تحقیق و توسعه از طریق گسترش مدلی یکپارچه با ساختاری منعطف است که بتواند دفعات بازبینی و نیز هزینه و زمان را در کل فرآیند کاهش دهد. از این رو تلاش گردید به موازات حذف مراحل غیر-ضروری طراحی و شبیه سازی، با ایجاد چتر وابستگی متقابل و اصلاح ساختار نیروی انسانی متناسب با آن، امکان انطباق هرچه بیشتر میان اجزاء طراحی شده در حوزه های مختلف میسّر و تعداد ایده های آزمون شده نیز افزایش یابد. با انتخاب روش تحقیق تجربی (آزمایشگاهی)، دو گروه نمونه با حجم 35 عدد ربات در هر دسته، یکی بر اساس تنها مدل یکپارچه موجود و دیگری مبتنی بر مدل پیشنهادی تحقیق ساخته شدند. درنهایت تحلیل یافته های با استفاده از نرم افزار Analyse-it نشان داد، نه تنها توسعه بر اساس هر دو مدل، با توجه به ضریب اسپیرمن از اعتبار قابل قبولی برخوردار است؛ بلکه آزمون مقایسه میانگین گروه ها ازلحاظ دفعات بازبینی، هزینه و زمان از طریق آماره Z ، تأیید می نماید یکپارچگی و چابکی مدل پیشنهادی جهت فرآیند تحقیق و توسعه در مقایسه با مدل موجود مناسب تر است.

شرکت ها می توانند به طور استراتژیک وجه نقد را برای کاهش ریسک ناشی از عدم اطمینان جریان نقدی نگهداری کنند تا نیازهای سرمایه گذاری شرکت روی فعالیت های تحقیق و توسعه ای را برآورده کنند. شرکت هایی با محدودیت های مالی و ریسک جریان نقدی بالا تمایل دارند با کاهش سرمایه گذاری، پول نقد را پس انداز کنند.از این رو هدف این تحقیق بررسی این موضوع است که آیا عدم اطمینان جریان وجه نقد بر هزینه تحقیق و توسعه با نقش تعدیلی محدودیت مالی تأثیر دارد یانه؟ جامعه آماری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1394 تا 1399 و با استفاده از اطلاعات 120 شرکت و روش رگرسیون خطی چند متغیره به آزمون فرضیه پرداخته شد. با توجه به نتایج آزمون فرضیه اول، متغیر عدم اطمینان جریان نقدی با توجه به اینکه سطح معناداری آن کوچکتر از 5 درصد هستند که نشان دهنده رابطه معنادار با هزینه تحقیق و توسعه است و همچنین نتایج فرضیه دوم حاکی از آن است که فرضیه متغیر تعاملی (محدودیت مالی* عدم اطمینان جریان نقدی) با توجه به اینکه سطح معناداری آن کوچکتر از 5 درصد هستند که نشان دهنده رابطه معنادار با هزینه تحقیق و توسعه است .