عملیات بیت المقدس

به اعتقاد کارشناسان نظامی، عملیات بیت المقدس بزرگ ترین و موفق ترین عملیات نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در طول ۸ سال جنگ تحمیلی بوده است. به این دلیل که منجر به دستاوردهای بزرگ تاکتیکی  شد، توانست در سال دوم جنگ، کفه ترازو را به نفع ایران برگرداند. نام هوانیروز آجا با اکثریت عملیات های انجام گرفته در طول هشت سال دفاع مقدس به ویژه عملیات بیت المقدس عجین گشته است. عملکرد مؤثر هوانیروز   در هشت سال دفاع مقدس  با جان فشانی خلبانان و پرسنل فنی این یگان در روزهای ابتدایی جنگ آغاز و با یکی از فتوحات بزرگ جنگ که همان عملیات بیت المقدس است ادامه یافت. سوال اصلی این مقاله، چگونگی عملکرد هوانیروز (در راستای هلی برن، تخلیه مجروحین و پشتیبانی آتش) در عملیات بیت المقدس می باشد. جامعه آماری شامل کارکنان هوانیروز اعم از فرماندهان، خلبانان، کارکنان فنی که در عملیات بیت المقدس شرکت داشته اند می باشد. روش تحقیق، توصیفی- کیفی با رویکرد تحلیل اطلاعات کمی- کیفی (آمیخته) می باشد. داده های اطلاعاتی به روش های میدانی و کتابخانه ای و با ابزارهای مصاحبه، پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از آمارهای ﺗوصیفی و استنباطی مورد تجزیه وﺗحلیل قرارگرفته است. یافته های مقاله مؤید آن است که عملکرد هوانیروز آجا تأثیر به سزایی در پیروزی عملیات بیت المقدس داشته است؛ بنابراین پیشنهاد گردیده است: مرکز آموزش هوانیروز  با توجه به شناخت دقیق مأموریت های ذاتی هوانیروز   برای آموزش دانشجویان در تایپ های مختلف خلبانی به طور دقیق اقدام نماید.

در حالی که اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهم ترین برگ برنده این کشور برای وادار ساختن ایران به شرکت در هرگونه مذاکرات صلح تلقی می شد، آزادسازی این شهر می توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی ایران بر متجاوز و اثبات برتری نظامی اش باشد. بر همین اساس، با توجه به این که منطقه عمومی غرب کارون آخرین منطقه مهمی بود که هم چنان در اشغال عراق قرار داشت، از یک سو فرماندهان نظامی ایران برای انجام عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند، و از سوی دیگر عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح المبین قطعی و مسجل می پنداشت، با در نظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره، به ضرورت حفظ این منطقه معتقد بود. با نظر به عملیات موفقیت آمیز بیت المقدس در سال 1361، می توان هدف از این پژوهش را، بررسی عوامل و زمینه های مؤثر در پیروزی عملیات بیت المقدس عنوان نمود. با توجه به ماهیت عنوان مقاله و در مسیر پاسخگویی به پرسش اصلی، در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی جهت بررسی موضوع استفاده شده است و از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی و به شکل فیش برداری و نیز استفاده از منابع اینترنتی و همچنین بررسی مصاحبه با صاحب نظران این حوزه می باشد. با تجزیه و تحلیل پرسش این مقاله که عبارت است از؛ «عوامل و زمینه های مؤثر در پیروزی عملیات بیت المقدس کدامند؟» می توان پاسخ روشنی برای آن و پرسش های فرعی مرتبط ارائه نمود.بعد از بررسی و تحلیل عملکرد دو سازمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیز تجزیه و تحلیل طرح ریزی، سازماندهی و هدایت و کنترل در این عملیات، می توان گفت نتایج تحقیق نشانگر آن است که همکاری، هماهنگی و اتحاد بین یگان های این دو سازمان به محوریت و فرماندهی مشترک در قرارگاه کربلاو نیز ریسک فرماندهی، اصل غافل گیری دشمن و سرعت بالای نیروهای عمل کننده باعث شد که چنین عملیات بزرگی با موفقیت، صد در صد به نتایج خود برسد.

دوران هشت سال دفاع مقدس (جنگ ایران عراق) سرشار از موفقیت ها و شکست ها، تلخی ها و شیرینی هاست. تعداد بی شماری از ایثارگران، رزمندگان و فرماندهان در این عرصه نقش آفرینی کردند. تاریخ دوران جنگ تحمیلی و دفاع مقدس بسیاری از این حماسه آفرینی ها را در خود ثبت و ضبط کرده است. در این میان برخی نقش ها برجسته تر و فراموش ناشدنی هستند. بر اساس شواهد تاریخی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی یکی از فرماندهانی است که نقش های اثرگذار و ارزشمندی بر حوادث و مقاطع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران داشته است. این پژوهش درصدد است تا نقش ایشان را به صورت گذشته نگر در سه مقطع آغاز سال دوم جنگ (دفع تجاوز)، مرحله سوم عملیات بیت المقدس (آزادی خرمشهر) و عملیات مرصاد (پایان جنگ ایران و عراق) را به عنوان کسی که توانست اتحاد و انسجام را به نیروهای مسلح برگرداند، منطبق بر اسناد و روایات شخصیت های مطلع و کارشناسان و شاهدان دوران دفاع مقدس و خاطرات منتشرشده آن شهید با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی، و جمع آوری به روش کتابخانه ای و تحقیق اینترنتی، تجزیه وتحلیل، بررسی و بازشناسی نماید.