اصول محاوره

این نوشتار درنظر دارد نظریه معنای تلویحی گفتاری زبانشناس و انسان شناس آمریکایی، گرایس (Grice) را در گفتگوهای شخصیت های داستان های حضرات یوسف و موسی (علیهماالسلام) و ترجمه های فارسی و انگلیسی آن در قرآن کریم موردیابی و تحلیل نماید. بدین منظور معنای تلویحی گفتاری در گفتگوهای این دو داستان در چهار ترجمه فارسی و چهار ترجمه انگلیسی از آیات مورد نظر مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. ابتدا موارد معنای تلویحی گفتاری که در بردارنده اصول کیفیت (quality) در گفتار، کمیت در گفتار (quantity)، حالت در گفتار (manner) و ربط در گفتار (relation)، در این داستان های قرآنی می باشد، ارایه و سپس ترجمه هایی از آنها بررسی می شود. با توجه به اینکه معانی تلویحی گفتاری در این گفتگوها به صورت ضمنی بیان می شوند، مترجمان با به کارگیری راهبردهای شفاف سازی ترجمه، باید آنها را تصریح کرده تا خواننده بتواند معنا و منظور نهفته در این جملات را به سادگی درک کند. راهبردهای شفاف سازی ترجمه به کار گرفته شده توسط مترجمان مورد نظر در این مقاله عبارتند از: استفاده از پاورقی، قلاب، کمانک و هیچ یک از این سه راهبرد.

گرایس، مجادلات میان منطق گزاره ها و زبان طبیعی را با کشیدن حصاری میان حوزه هریک، پایان می دهد. او منطق را به دلالت شناسی، و زبان طبیعی را به کاربردشناسی مشغول می کند. مقاله پیش رو، با گسترش ایده گرایس به منطق محمولات، مدعی است با تفسیر جانشینی از سورها، ایده گرایس در این حوزه از منطقْ محقق و پارادوکس های این حوزه مرتفع می شود. برای این منظور، با افزودن اصل پنجمی به چهارگانه گرایس، نشان داده شد که چگونه در زبان طبیعی، مناسب بودن بیان های مسور به معانی ضمنی این بیان ها گره خورده است و ربطی به صدق و کذب منطقی آنها ندارد. این یعنی نگارنده با تمایز میان معنای دلالتی سور و معنای کاربردی آن، جانب تفسیر جانشینی را می گیرد. نیز، از آن رو که سور ارتباطی تنگاتنگ با نام های خاص دارد، با پیش چشم داشتن نام هایی که نمی نامند، ادعای خود را درباره سورها به این حوزه می گسترانیم.